Xa o dixen: gustaríame ser alcalde. Pero sempre lle encontro algunha péga. Unha delas vai porque os Concellos modelan o dereito de propiedade que popularmente se concibe como fundamental pero non o é, nin xamais o foi, e nunca existiu a facultade, salvaxe, de facer cada un o que lle petase no seu predio, xa que os usos dun dominio quedan limitados por decisións políticas; en primeiro lugar pola lei do solo, PXOM e normas de desenvolvemento, pero tamén por regras protectoras da Natureza, do patrimonio cultural e ata por relacións de veciñanza.
Este dereito así mal entendido xera múltiples presións e conflitos nas zonas costeiras e turísticas, asoladas ou bendicidas polo turismo estacional e, ademais, dá lugar a unha visión desaxeitada do urbanismo. No Grove, que polas súas peculiaridades é unha probeta social experimental, houbo unha revolución que dou lugar a unha vitoria electoral, porque a xente enfocou as súas protestas contra un PXOM, incluso cunha manifestación concorrida, coa base dun xeneralizado «—E que hai do meu?», reflectido en centos de carteis que poñían: «—Afectado polo PXOM».
A verdadeira razón de ser do urbanismo, incluso pola etimoloxía de urbs, é a de facer cidade a través de espazos comúns e equipamentos sociais, moito máis que a regulación da edificabilidade privada ou o trazado de vías de circulación para coches. E suxiro: o urbanismo ao uso con tipoloxías residenciais diversas, contribúe a unha zonificación que está na orixe da segregación social. Desde a antigüidade, a cidade e a súa sociedade constrúense e fanse visibles nos espazos públicos —ágora, foro— que son lugares vivenciais, de socialización e por que non, forxadores de identidade. Os parques urbanos resumen moi ben esta función como sitios dedicados ao ocio, encontro e relaxación, e son das opcións máis sostibles. Os espazos públicos definen a cidade e á súa sociedade porque xeran lazos de convivencia cos iguais e co entorno, dando lugar a sentimentos de identidade, integración e pertenza a un colectivo.
Na rúa Castelao do Grove, hai pouco peonalizada, nestas tardes mornas de primavera hai moitos nenos a xogar, impensable antes da transformación, que identificarán toda a súa vida ese lugar como onde fixeron amigos e se integraron. Son uns privilexiados fronte a outros barrios. Unha urbe non ten sentido nin interese de ningún tipo, —nin para cidadáns nin para visitantes— se non dispón deses espazos públicos. As vivendas individuais xa foron denominadas non lugares, por non favoreceren a socialización e careceren dun vínculo identitario.
Os espazos públicos explican unha vila e permiten darlle sentido de comunidade. Parques, prazas, bulevares, xardíns, monumentos, patrimonio son zonas de encontro, constrúen relacións, humanizan; e deben deseñarse atendendo á arquitectura, pero tamén á socioloxía, á psicoloxía, á antropoloxía, á historia e á xeografía humana. Dan lugar a procesos nos que interveñen a memoria, a identidade e o sentimento de pertencer a algures e a un grupo. Describen á colectividade que os usa e permiten que os cidadáns se integren, se comporten como seres sociais. Permiten a existencia dunha literatura de vida común. Un asentamento de xente sen eses ámbitos colectivos nin sequera se pode chamar cidade porque non posibilita que haxa cidadanía, ao carecer de espazos comúns para a relación, encontros e desencontros; espazos libres, heteroxéneos, con poder cultural.
Non hai cidade se os individuos non teñen onde atopárense, relacionárense, construíren grupos, memoria e identidade. Así que, con este enfoque, nunca vou ser alcalde, porque andaría enleado emprazando parques, xardíns, prazas, equipamentos sociais —posiblemente a custa de propiedades privadas— e, nesa situación, nunca sería quen de responder á pregunta:
—Que hai do meu, meu?