Noia foi Portus Apostoli por decisión do rei Fernando II, quen así o manifesta expresamente na carta fundacional de 1168. Nacía así para Santiago un porto próximo e seguro, ao que podían acceder comodamente todo tipo de embarcacións. O enclave creado conectará Compostela co mar mediante un cordón umbilical terrestre que se percorre nun só día de camiñada. Por cesión real o «novo burgo e porto» será do arcebispo e sucesores como a cidade de Compostela. É o fuero de Santiago o que alí vai rexer e o señorío arcebispal quen vai exercer a xurisdición.
Os arcebispos van ter Noia como un apéndice de Compostela e van privilexiala fronte a outras localidades. Convértese así na vila mariñeira máis importante de Galicia xunto con Pontevedra no comercio marítimo medieval, e si peregrinación e comercio son dúas realidades que van da man na Galicia medieval, concluiremos que Noia vai ser porto de acollida da maior parte dos peregrinos marítimos camiño ao sepulcro do apóstolo.