Chegou á xuntanza nun bólido deses que facilmente sextuplica o prezo dun utilitario medio. Un tipo con clase, dirían as revistas de tendencias: blazer e pantalón azul mariño, camisa de vestir, gravata celeste de seda e zapatos italianos. No pulso esquerdo reloxo de submarinista e no dereito tres ou catro correas de cores alegres. Esquecía dicir, para acabar de darlle cor á fotografía, que do peto esquerdo da chaqueta sobresaía, apenas un centímetro, un pano branco nuclear (para seguir coa terminoloxía). Saudounos un por un, esbozou un sorriso a medio camiño entre a amabilidade e a condescendencia e logo, como se lle importase nada a conversa, mergullouse na pantalla do seu smartphone. Ao remate da reunión, alegando unha axenda moi apertada e repleta de nomes importantes, despediuse apresuradamente.
Algúns dos que asistimos ao encontro xantamos xuntos. Na sobremesa preguntei polo fulano en cuestión. L., un veterano de poucas palabras pero case sempre moi certeiras, dixo con voz rouca e cansa: «Nada, todo fume. Hoxe non falou, e foi mellor así, con ese non se pode ir nin fumar un cigarro...». Non contou moito máis, pero meses máis tarde souben por outra xente que aquel señor era un auténtico pirata, sen máis ética que a de facer cartos sen importar para nada o como. E claro, como din os vellos, un dos mellores xeitos para conseguilo é comprar extremadamente barato (léase a veces sen pagar) e empaquetarllo a alguén (léase a veces enganar) o máis caro posible.
Cos anos un aprende que hai ditos que van á esencia mesma do que somos. O de «dime de que presumes e direiche de que careces» é aplicable a moitas situacións da vida. Hai xente, como o individuo que describín antes, que precisa aparentar porque, entre outras cousas, iso é parte da estratexia para lograr os seus obxectivos. Mais tamén hai outros casos nos que esa fachada ten moito que ver cos complexos propios. Un exemplo ben elocuente é o desas persoas que se esforzan en demostrar todo o tempo aquilo no que sobresaen ou no que fan (no listos que son para isto ou aquilo, no extraordinarios que son no seu traballo, no seu sibaritismo culinario...). Non hai puntos febles, iso é para outros.
Alfred Adler foi un dos autores que máis influíron na psicoloxía do século XX. Naceu en Viena en 1870 e foi un estreito colaborador de Sigmund Freud, aínda que cos anos se irían afastando. Adler deixou escrito que o complexo de superioridade é, case sempre, un mecanismo do inconsciente: o individuo trata de compensar os seus sentimentos de inferioridade resaltando aqueles aspectos nos que el cre destaca.
Todo o anterior ten relación dalgún xeito (ben sei que a conexión é un tanto pedestre) coa teoría que tiña un veciño meu. Segundo a mesma, os homes, ao chegar a certa idade, compraban coches de luxo porque trataban de compensar algunha disfunción. Estando todo en orde, sostiña, o vehículo era algo completamente superfluo: catro ferros que perden valor nada máis saír do concesionario. Nas conversas tabernarias, non dubidada en proclamar a súa particular teoría da compensación.
-Nada, fulano acabouse. Xa tivo que comprar un deportivo. Iso é porque xa non funciona o pizarrillo!
Mais a vida é un coitelo de dobre fío; pasados os anos, el tamén mercou un automóbil de gama alta: unha berlina alemá do trinque. Mentres tomaba o viño comentáballe a todos a potencia do motor, a suavidade do cambio e de canto valera a pena facer o esforzo económico. Canso de tanto velo botar por fóra, un dos seus vellos camaradas recordoulle a súa antiga teoría.
-Bah, bah, bah, bah... O que hai nesta parroquia é moita envexa!