El percebeiro muxián que encontró en un bidón del Cason la esencia de la Coca-Cola

Marta López CARBALLO / LA VOZ

MUXÍA

ANA GARCIA

Lobos de mar | Amador Vilela lleva desde los 13 años trabajando en el mar y en octubre fue nombrado presidente de la agrupación local de percebeiros y vicepatrón mayor. Es, asegura, «moi precavido»: «Quero xubilarme de percebeiro, non morrer no intento», dice

24 oct 2023 . Actualizado a las 21:01 h.

Desde que con 11 años empezó a acompañar esporádicamente a su padre a faenar, la vida de Amador Vilela ha estado siempre ligada al mar. De Nemiña (Muxía), a los 13 ya salía con frecuencia en la embarcación familiar, y poco después trepaba por las rocas para sacar percebe. «Eu era moi miudiño e conseguía meterme ben entre as pedras», dice Vilela, a quien el año pasado nombraron presidente de la agrupación local de percebeiros y vicepatrón mayor.

A los 13, asegura, no era demasiado consciente del peligro que podía correr. Además, le gustaba empezar a ganarse su propio dinero. «Meu pai era esixente, gustáballe que traballásemos, pero despois gratificábanos», señala el muxián. Y claro, con 14 o 15 años y con 3.000 pesetas en el bolsillo, uno se sentía en la cúspide. «Arrasaba na sala de festas», bromea, «claro que daquela a maioría eran fillos de labradores e a terra non daba como o mar. Como son as cousas! Agora ata parece que se inverteron as tornas», reflexiona.

Amador es el menor de seis hermanos. Todos fueron percebeiros y todos fueron pasando, uno a uno, por el «barquiño de madeira» que tenía su padre. «Pode que a familia Vilela Ferrío fose a maior da confraría de Muxía, porque aparte de nós os seis, tiñamos tamén dous cuñados percebeiros. Houbo anos que coincidimos todos», explica.

Su hermano mayor, José Ramón, fue el fundador de la agrupación local y regularizó la situación de muchos chavales que empezaron en el oficio al margen de la ley. «Creo que nos olvidamos de como foron os inicios, pero ao principio todos fomos un pouco furtivos. Tiñas que mirar máis cara o monte que cara o mar ao ir sacar o percebe. Eu vivino pouco, porque enseguida o meu irmán creou a agrupación e a maior parte da miña vida fun faenar con carné, pero vivino. Agora ben, a idade e o tempo ensinoume que non hai nada como estar dentro da lei. Tes os teus dereitos, as túas cotizacións, o teu seguro», reflexiona el muxián.

A los pies del Atlántico

Amador vive en el que quizá sea el lugar más envidiable de Muxía, a los pies de la playa de Nemiña. Allí limpió chapapote tras el Prestige, y allí se topó, cuando era apenas un chaval, con los bidones que soltó el Cason cuando se accidentó y explotó frente a la costa de Fisterra. Mucho se especuló entonces con el contenido de los barriles. Se dijo que llevaba químicos peligrosos o incluso residuos radiactivos, y sin embargo, bidón que se encontraba, bidón que abría Amador para curiosear y ver qué se podía llevar de allí. «Como non tiña máis xuízo, collía unhas raspas dos percebes e abríaos. Dunha vez veu un que arrecendía a refresco. Chamei a Protección Civil para informar e, co tempo, dixéronme que aparte da carga que se coñecía, o barco tamén levaba esencia para facer a Coca-Cola!», apunta el percebeiro. Como muchos, lo de andar ás crebas era el pan de cada día. «Teño encontrado boias, taboleiros, madeiras, animaliños... Traballábamos como burros para levar todo iso para o pobo», rememora.

ANA GARCIA

Es una costumbre que no ha perdido, y de hecho se comunica habitualmente con la Cemma para informarles de cetáceos varados, aves o incluso una tortuga que apareció con vida en el arenal y que fue bautizada como Nemiña en su honor. Tras recuperarse en el Instituto de Formación en Acuicultura, volvió a su hábitat. «Fágoo porque me gusta e porque creo que é bo concienciar á xente, porque isto é de todos e se non o coidamos, váisenos», dice. Y lo hace, también, porque le es completamente imposible vivir sin ver el mar. Para él es cura, pero también es droga. «Cando volvo dos percebes a veces saio pescar nunha lanchiña que teño. Pero hai outras veces que veño tan farto que o que fago é traballar a terra. É curioso, porque cando era a miña nai a que me mandaba eses labores non me gustaba nada, para min era un castigo, pero agora vou de moi bo gusto e xa teño unha boa hortiña». Y así pasa Amador, de 51 años, su día. Del mar a la huerta y de la huerta al mar.

«Son precavido. Quero xubilarme de percebeiro, non morrer no intento»

Amador tiene una hija de treinta años, y aunque reconoce que sí intentó que siguiese en el oficio, ahora se alegra de que no lo hiciese. Y no por temas de seguridad. De hecho, él reconoce que es bastante precavido y que no se deja engatusar por el dinero. «Quero xubilarme de percebeiro, non morrer no intento. E, aínda así, hai tres ou catro anos tiven unha caída bastante forte e aínda arrastro detalles nas costas por iso. Pero non tiven grandes sustos, en parte porque sempre lle fixen caso ao que dicía meu pai: cando o mar está bo hai que aproveitalo, pero cando está picado o que hai que facer é ir para a casa e mirar para el», dice.

El motivo por el que no desearía que su hija continuase con el linaje percebeiro es porque, sencillamente, no le ve futuro al sector. «O mar non é o que era e o percebe está agonizando. Hai uns días abrimos a zona do Cuño, que é unha das que temos aquí en Muxía, e dá pena vela. O primeiro día collín tres quilos, pero despois xa apenas un», lamenta.

Asegura que hace tiempo que no ve especies que eran comunes en su infancia, «pode que a xente non se fixe, pero eu baixo todos os días e noto cambios radicais. Un rapaz de aquí que ten un barco comentoume hai pouco que está vendo moitísimos atúns en zonas nas que antes non había, as orcas achéganse cada vez máis á costa, están aparecendo especies de peixes que non son típicos de aquí, a temperatura do mar estivo máis alta do normal este verán e non hai máis que ver o que pasou coas medusas e as carabelas. Velaquí ese cambio climático que moitos se empeñan en dicir que non existe», relata el muxián, que insta a actuar: «Non estamos facendo nada por evitalo. Traballamos da mesma maneira que hai trinta anos e iso non pode ser», concluye.