Unha revisión ás cinco causas máis frecuentes que explican o fracaso escolar
18 ene 2017 . Actualizado a las 05:00 h.As notas do primeiro trimestre entregáronse xusto antes das vacacións, polo que moitas familias apenas tiveron tempo para dixerilas... nin para pór remedio a uns resultados académicos (nalgúns casos) pouco satisfactorios. É neste mes cando solicitan con certa urxencia unha nova cita co titor, co departamento de orientación ou cos profesores das materias suspensas. E fan ben en dar ese paso: aclarar as causas dos malos resultados e buscar solucións para remedialo é a mellor estratexia para intentar reconducir o curso. Desde logo, o último que se debe facer é encollerse de ombros, resignarse ante as malas notas e aceptar o fracaso escolar como algo inevitable ante o que a familia pouco pode facer.
Adóitase falar de cinco grandes motivos que explican un mal rendemento a nivel escolar:
- A falta de interese. Cando non existe motivación, cando non hai un interese por aprender, é difícil progresar desde o punto de vista académico.
- A falta de comprensión. Cando algo non se entende, aínda que se aprenda de memoria, non se asimila ben.
- A falta de base. Cando o que se aprende non se acomoda nin adapta con facilidade aos esquemas mentais previos, porque non existen ou son débiles, esquécese todo con rapidez.
- A falta de conexión coa práctica. As táboas de multiplicar, por exemplo, aínda que custa un tempo aprendelas están a repasarse constantemente na vida diaria. E por iso non se esquecen.
- A falta de estratexia. A falta de organización ou un método de estudo ineficaz dificultan enormemente o éxito escolar.
Para empezar, un bo exercicio para realizar en casa é facerse as seguintes preguntas clave:
1. ¿Como foron os resultados da primeira avaliación?
2. ¿Correspóndense co esforzo (real) que dedicou o meu fillo ao estudo?
3. ¿Ten facilidade para concentrarse ou tende á dispersión?
4. ¿Faltoulle motivación?
5. ¿Houbo algunha circunstancia familiar ou persoal que lle afectou negativamente?
6. ¿Ten dificultades de aprendizaxe, de lectura, de cálculo, de comprensión...?
7. ¿Programa con tempo a preparación de exames?
8. ¿Coñece e aplica as técnicas de estudo?
9. ¿Dedícalle o tempo suficiente a estudar?
10. ¿Que obxectivos realistas podémonos marcar de cara á segunda avaliación?
E a partir das dez respostas, buscar solucións prácticas.
¿Por que suspendiches tantas?
As causas máis comúns do fracaso escolar están relacionadas coas seguintes cinco variables:
1 Intelectuais. Non todos os estudantes teñen o mesmo perfil intelectual: hainos que destacan en todo, moitos teñen o seu talón de Aquiles nas matemáticas, outros nas linguas e algúns presentan dificultades de aprendizaxe xeneralizadas. En todo caso, é importante aceptar que cada neno ten o seu propio ritmo de aprendizaxe e ten que adaptarse a el.
- SOLUCIÓNS POSIBLES: axustar as expectativas ao seu ritmo de aprendizaxe, solicitar unha valoración psicopedagóxica ou pór en marcha medidas de reforzo educativo.
2 Orgánicas. En ocasións o rendemento escolar vese afectado por un problema físico que pode provocar situacións de absentismo escolar, fatiga ou malestar. Tamén está comprobado que os nenos que dormen pouco ou que teñen unha mala alimentación renden menos.
- SOLUCIÓNS POSIBLES: realizar revisións médicas, cambiar os hábitos de alimentación e soño, informar ao centro escolar do problema.
3 Motivacionais. Se falla a atención, o esforzo ou a perseveranza, o fracaso está asegurado. Non serve de nada que un alumno teña unha intelixencia normal ou incluso por encima da media se non está motivado para aprender.
- SOLUCIÓNS POSIBLES: analizar que fallou, marcarse obxectivos concretos a curto e medio prazo, axudarlle a organizarse e a planificar os estudos, acordar consecuencias positivas ante bos resultados e negativas ante a falta de esforzo.
4 Emocionais. Estas variables refírense a situacións nas que a madurez e a estabilidade emocional non son as adecuadas (carencias afectivas, sobreprotección, contornas sociofamiliares autoritarias ou vivencia de situacións traumáticas…).
- POSIBLES SOLUCIÓNS: Intentar mellorar o ambiente e a comunicación a nivel familiar, modificar estilos educativos, pedir axuda especializada (departamento de orientación, gabinetes psicopedagóxicos, servizos sociais…).
5 Estratéxicas. Non se pode estudar coa tele posta nin pasarse a tarde xogando á Play, relegando o momento de facer os deberes. A falta de hábitos de estudo e o descoñecemento das técnicas de traballo intelectual son moitas veces a causa do fracaso escolar. A estes alumnos fáltalles aprender a aprender... e ter control e supervisión por parte dos seus proxenitores.
- POSIBLES SOLUCIÓNS: Ensinarlle a estudar e a organizarse, acondicionarlle a zona de estudo, esixirlle un tempo de estudo diario, facer un curso de técnicas de estudo, controlar os tempos de manexo de pantallas…
Escuela de padres
? TEMA DO MES: Plan para mellorar os resultados da primeira avaliación.
? ETAPA: Infancia e adolescencia.
? A FRASE: «O fracaso non é fatal, pero poderíao ser o fracaso para cambiar» (John Wooden).
? COMPORTAMENTOS QUE SE DEBEN EVITAR: Deixar que avance o segundo trimestre sen marcarse obxectivos de cambio.
? ALGUNHAS CLAVES: Analizar as causas dos malos resultados e acordar medidas de actuación que serán supervisadas ao longo do trimestre.
? PARA SABER MÁIS: «Como motivar aos nenos a estudar», da web especializada Psicodiagnosis: https://goo.gl/qVk7KN