o medio desta fervenza de noticias políticas, de resultados de eleccións, de tensións bélicas e de mobilizacións sociais a propósito de Altri, a min confórtame e apetéceme non deixar pasar inadvertido o día do libro, este 23 de abril que retorna, coa súa cíclica cadencia, para facernos lembrar o que a cultura nos achega e para facernos sentir, ás veces, a saudade dun tempo no que se lían libros percorrendo páxinas de papel.
Neste acto non quero ver evasión nin revirarlle a cara aos problemas; non hai política máis fonda e auténtica que a que se fai dende a arte. Díxoo moito mellor ca min Anna Barbauld: «Déixame facer as baladas dunha nación e non me importa quen faga as leis». A literatura é política a lume lento; modela o noso xeito de ser e de pensar e a nosa relación co mundo. Fronte á visceralidade e a evanescencia da política, a arte ofrece a reflexión e a permanencia. É certo que hai quen —desde o rexeitamento radical do mundo— se embarca nela coma nunha viaxe sideral; mais a historia está ateigada de artistas comprometidos, persoas que entendían que a arte non podía ser un adobío e que fixeron da creación o xeito máis intelixente de influír no mundo.
Así que, neste día do libro, evocarei a Castelao. O que lle aconteceu como político énchenos de frustración e de tristura; mais os seus textos e os seus debuxos seguen aí, interpelándonos, denunciando a emigración e a brutal represión da guerra, o abuso dos poderosos, as inxustizas. A derradeira lección do mestre, A marquesiña, O pai de Migueliño… Só na arte conflúen as ideas e a sensibilidade, o colectivo e o individual, e de aí deriva a súa forza; porque cando se quere prescindir do humano e actuar desde a pura racionalidade acontece coma no cadro de Goya, que o soño da razón produce monstros.