1895: Unha boa anada na vida de Rodríguez López

Manuel Calvo López

LUGO CIUDAD

A productividade literaria de Rodríguez López neste ano foi moi intensa

02 may 2017 . Actualizado a las 05:00 h.

Gustaríame ir máis de presa na conta dos feitos da vida de Rodríguez López, pero non é posible porque como en calquera outra persoa o paso da vida pode dar “colleitas”, unhas máis boas cas outras, unhas máis abondosas e outras menos. Xaora, 1895, como imos ver, en “termos vinícolas”, é unha “boa anada” na vida do noso autor.

   En efecto, dá a impresión de que os anos rematados en cero ou en cinco , como veremos neste relato, son de notable produtividade na vida de Rodríguez López. Así, a comezos de ano publícase a segunda edición de Cousas das mulleres (Jesús Rodríguez López. Cousas das mulleres, 2ª edic., Madrid, 1895, Imp. de Ricardo Rojas) “edición cuidadosamente corregida y aún aumentada por su autor, primorosamente editada en Madrid e ilustrada con cinco hermosas láminas de D.L. Hernández, fotograbadas por Laporta. Un prólogo de Leopoldo Pedreira y un vocabulario gallego castellano adornan esta nueva edición” (El Regional, Lugo, 10-I-1895).

Ortografía galega

Deste mes, é por dicilo dalgún xeito, o seu primeiro manifesto sobre a lingua galega tal e como el a concibe; nunha carta dirixida ao director do xornal coruñés La Mañana di o seguinte a respecto da ortografía da nosa lingua: “Es verdad que para conocer las costumbres de nuestros aldeanos se necesita vivir alguna vez entre ellos y proponerse estudiar aquéllas. Aunque así se corre el peligro de no describir idénticamente las mismas costumbres porque pueden variar según los distintos puntos de Galicia. Tal ocurre con las palabras y los giros y modismos, que dan lugar a que los diferentes escritores gallegos estemos a menudo poco acordes con este punto sin que haya motivo para censurar a ninguno, mientras no tengamos una Academia Gallega y se propongan las reglas que deben observarse para escribir en nuestro dulce dialecto” (Ibid., 29-I-1895).

    E como o cinco acáelle ben, para o día 17 deste mes de febreiro no que estamos convócase unha reunión na Coruña, na que, como socios fundadores, figuran pola capital de Lugo, entre outros, Indalecio Varela Lenzano, Juan Montes Capón, Aureliano José Pereira, Manuel Amor Meilán, Antolín López Peláez, Gerardo Castro, Manuel Pardo Becerra, Constantino Velarde e Xesús Rodríguez López, ata un total de 184 persoas (Ibid.,1-II-1895).

    Nesa reunión non se acordou o nomeamento dunha xunta directiva, pero si se acordou constituir a corporación baixo o nome de “Academia Gallega”, que esta residise na Coruña e que se comporía de tres seccións, de Ciencias, Artes e Literatura. Estarían rexidas por unhas xuntas especiais que terían ao seu cargo o fomento en Galicia daquelas ramas do saber. Cada socio contribuiría aos gastos cunha cota mensual de dúas pesetas. Os presidentes das seccións especiais farían parte da xunta directiva, en concepto de vocais. A Academia publicaría unha revista mensual, redactada polos socios, escrita en castelán ou en galego, a escolla. O regulamento publicaríase nos xornais da rexión e enviaríase aos señores académicos en calquera das dúas linguas.

Para a constitución da xunta directiva acórdase envíar aos socios un boletín no que porían a súa candidatura mandandoa despois á Academia, que faría o reconto dos votos en sesión pública a celebrar nunha data determinada de antemán.

    Despois desta primeira reunión, que tantas ideas aportaba á creación da nosa Academia, houbo polo menos, como é sabido, outros tres intentos de levar os proxectos a realidades. Lamentablemente, nestas ocasións, a escasísima asistencia de futuros académicos ? nunha delas houbo soamente seis ? foi sen dúbida un dos motivos do retraso da súa fundación ata 1905 (Ibid., 28-III e 3-IV-1895).

Estudo crítico

 A Revista Contemporánea de Madrid (Revista Contemporánea, Madrid, 1895, tomo 97 páxs. 379 e ss.) publica un estudo crítico sobre a poesia de Rodríguez López ata este momento, do que é autor Aureliano José Pereira, reproducido na prensa de Lugo (El Regional, Lugo, 3-III e 7-III-1895), e del, sobre a lingua e o estilo do noso autor, escolmamos as seguintes liñas:”Jesús Rodríguez López es un poeta muy parecido a Losada, sin que esto sea en daño a su originalidad: a su perspicacia no escapa ni un detalle de los que dan carácter y verdad a la pintura, de suerte que en sus composiciones está de cuerpo entero el carácter de los campesinos de Galicia.

Otro punto en que descuella entre los cultivadores del idioma gallego es la destreza para el diálogo, tan exacto en sus giros y retruécanos y quienquiera que haya oídos las conversaciones de nuestros campesinos, las ‘parolas’ entre mozos y mozas no podrá negarle su aplauso en este concepto.

Profesor estudoso de Jesús Rodríguez López

O 17 de febreiro hai unha reunión para falar da Academia Gallega

Usa voces castellanas galleguizadas

Ahora será bueno señalar las faltas que pueden encontrarse en severa crítica en las composiciones del poeta. No usa siempre vocablos gallegos y pueden señalársele muchas voces castellanas y muchas de éstas galleguizadas. Sin embargo, ningún poeta de los que en gallego han escrito y escriben, aún los más notables, han dejado de incurrir, en más o en menos en el pecado de emplear vocablos castellanos galleguizados porque el idioma está muy echado a perder y porque, hay que decirlo francamente, todo el mundo ha escrito en gallego sin conocerlo bien antes de usarlo, y cada cual escribe el gallego que ha aprendido. Rosalía, Curros, Lamas Carvajal, García Ferreiro - ¡Y cuidado que este ha sido bien tratado por la crítica ? ofrecen ejemplos de lo dicho. Mientras subsista la anarquía a que he aludido y no haya autoridades en materia de lengua gallega, no podrían ser justas ciertas censuras”.

    Ao lado do xuízo de Pereira hay que engadir o de José M.ª Riguera Montero (Un gran talento que ía para cura, pero que, emigrado no Uruguay, fíxose doutor en Dereito e Ciencias Sociais. Voltou a Galicia, asentándose na Coruña onde foi presidente do nomeado Orfeón El Eco). Nun artigo titulado “Epístola Literaria”(Ibid., Lugo, 2-VI-1895 e El Eco de Galicia, Buenos Aires, 4-VI-1895) fai as seguintes observacións: “ Haré no obstante como parte de la “crítica menuda” que, así como aplaudo porque en sus composiciones no usa el gallego fósil que otros desentierran de sus fosas seculares para que no haya gallegos que ahora lo entiendan sin anticuarios intérpretes, sino el el usual y corriente de nuestras comarcas rurales, es de lamentar que aún sin incurrir en los disparates de “O manciñeiro” y “A lenda d’horrore”, no se ciña con más exactitud y pureza a las reglas de sintáxis, prosodia y ortografía de nuestra excelente “Gramática Gallega”, dada a la luz por Saco y Arce, puesto que del mismo modo que sin conocer la Aritmética no se puede dominar las matemáticas, tampoco se puede dominar la Literatura sin que se domine la Gramática”