Na camiñada entre Pazos e Teaño, ao chegar a unha pequena praciña no medio da aldea, uns rapaces xogan distraidamente baixo a negra ameaza das nubes. Uns pasos máis adiante, no recanto dun prado, as ovellas, amorriñadas de frío, fican acurrunchadas, pegadas unhas ás outras: elas presenten moito antes ca nós a chegada da choiva, coma outros animais, sobre todo os gatos. Nestes días tan mollados visito case que diariamente as beiras do río. Hoxe, venres, e último día dun tremendo novembro, acabei na ponte que xungue Teaño con Coroño. Dende o peitoril da ponte, fitei concentrado a potencia do caudal que baixaba polo cauce e ao mesmo tempo contabilizaba os refugallos (toros, follas, ramas e ramaxes, plásticos...) que a correntada deixou nos seus costados.
E entón, cando estaba abstraído e como dentro do estrondo da auga, recordei que pola mañá lera nunha revista o que dicía un tal Juan Mayorga, madrileño do 1956, licenciado en Matemáticas e Filosofía, mais que agora exerce de escritor e director de teatro: «La filosofía no es disciplina académica, es un plan de vida. Todos estamos llamados a ser filósofos». Si. Pero, cantos o conseguen? Isto levoume a pensar na relación que podía haber entre a filosofía e a bruxería. E mentres contemplaba o arruallo da auga no leito do río, lembreime de Las enseñanzas de don Juan. É este un libro mítico do que é autor Carlos Castaneda (1925-1998). Publicouse por vez primeira en 1968 pola University of California Press e, logo de fascinar a xeracións enteiras de lectores, en España editouse no 1974.
Nese volume relátase a iniciación do autor á bruxería baixo a dirección do seu mestre don Juan, un indio do norte de México. O que lle aprende ao seu discípulo (e tamén aos lectores) é o camiño, ou mellor dito a interminábel aprendizaxe para acadar unha «vida impecable», unha vida vivida deliberadamente, nun mundo que é á vez atroz, espléndido e misterioso. Isto é o que no libro se denomina chegar a ser un «home de coñecemento», ao cal todos estamos chamados a ser, mais non todos o conseguimos. Neste interminábel proceso o aspirante ten que vencer catro inimigos. De ser eu un dos que tivese seguido de verdade as penurias da aprendizaxe, estaría na última fase, fronte do inimigo máis cruel e que non se pode vencer por completo: a vellez.
Neste punto, estremecinme á beira dos ameneiros e salgueiros case espidos de todo. Entón volvín a mirada cara ao camiño percorrido ata esta idade. E lentamente empecei a rezar ao xeito do bardo irlandés Pearse Hutchinson: Ti fuches para min a fresca luz verde das horas enfebrecidas dun verán inesquecíbel; ti fuches a xesta ardendo que quentou o can de palleiro enchoupado de choiva e entalado de frío cando xa o solsticio de inverno petaba no meu miserento cocho. Ti fuches e aínda es todos os lugares aos que viaxei e tamén aos que talvez nunca viaxarei. Fuches o faro que iluminou o meu corazón cando andaba errante por camiños sinuosos e escuros.
E sabes que che digo, meu ben, nunca entendín moito nin pouco esa teoría que fala de Eros e Tanatos, da que tanto predican os psicanalistas. Pero xúroche que, cando menos penso na morte é cando me tes entre os teus brazos. Nese intre sento que mesmo non lle teño medo a nada, nin sequera á morte, esa que nos acompaña toda a vida e á que cada vez máis tememos. E nesta fase da aprendizaxe na que agora se supón que me atopo, é cando máis desfruto da pequena liberdade, da miúda, da enorme e fermosa liberdade de camiñar pola rúa. Pode, querida miña, que, coma o viño, o amor faga milagres.