N o medio da noite tremeu unha voz e atravesou os poros da escuridade. Un pouco despois fíxose firme, máis forte e seca. Minutos máis tarde transformouse nun murmurio e logo estremeceuse lentamente até apagarse entre veos de silencio. Pero tras unha pausa renaceu para converterse nunha cantinela e aínda pasado un curto tempo deveu nun zunido único na inmensidade da negrura nocturna. Preto da madrugada calou e entón deitouse na cama ao noso carón. Nese intre no que se levantaba a luz do día, sombras de paxaros insomnes cruzaron polos cristais das fiestras. Uns segundos máis adiante, escoitaches que se abría a porta da casa, signo de que alguén partía ou de que alguén regresaba e entraba nela.
Antes de amencer pensaches que para seguir sendo amigo dun mesmo ao longo dos anos é necesario que mires dun xeito amable para o vello que camiña ao teu par apoiado nun bastón pola beirarrúa. O mesmo se pode esperar ao lembrar o neno que algún día fuches e que o poidas volver encontrar. E deste modo practicar a benevolencia cos teus defectos (non cos teus abusos): acougar cando se comete contigo unha inxustiza. Isto pode rexuvenecer, como tomar uns viños tintos cos amigos, aínda que produza outros efectos.
Mais eses intres anoitecidos, meus queridos compañeiros, carecen de historia, de brillo.. O máis normal é que non figuren remarcados como lugares determinados nos libros académicos ou nos mapas xeográficos, ou que nin sequera se coñeza o seu nome, como cando iades á escola de Quintáns. Naqueles días, cando escalabamos o promontorio do monte de Exipto que, denantes da construción da cerámica de ladrillo, caía en picado sobre a praia de Agañán, e alcanzabamos o cruzamento coa estrada de Abanqueiro, tropezabamos de fronte coa lisa masa de auga da charca, onde as aves se agochaban entre os xuncos, para escoitar o estrondoso croar das ras. Por entón, a única lagoa da nosa parroquia non estaba en mapa algún. Cando anos despois a declararon espazo protexido, por moitas razóns, converteuse nunha paraxe chea de canas, salgueiros, amieiros, freixos, loureiros e matorrais varios, onde apenas a auga é visible, como o limo dos días. Entre o seu fondo lodoso penetra o xabaril para desparasitarse.
Tapizado pola maleza, rodeado de casas e unha estrada e un valado de arame escangallado, aquel espazo aínda crepita na nosa memoria e nas pozas dos recordos resoa o infatigable croar dos anfibios. E, como entón, nas súas marxes, tapiadas de maleza, reina o mesmo amoroso silencio, aquel que cada día nos abrazaba indo e vindo da escola ou da igrexa. Regresando do cemiteiro, arestora, nesta tarde apacible e nubosa, despois de visitar e de falar cos nosos mortos no medio do silencio do camposanto, paramos diante do estropicio que resta da lagoa, onde nos tempos da infancia o vento dobraba os xuncos e erizaba o pelaxe da auga, lembras que por entón até os corvos mirábanse no espello líquido prateado, agora invisible.
Evocounos esta paraxe outro lugar moi distante: un claro máis aló dos bosques que percorremos nos atardeceres de outubro, onde se sente como as horas se estremecen entre os piñeiros, como lene e suavemente baixa a noite desde enriba e como logo apuramos as zancadas ao notar o seu peso nas costas, un peso que te envolve amorosa e rumorosamente, como seda negra. Non veñen estes instantes sen ir ao encontro deles en calquera estación do ano. Non é quen está sentado na casa, senón quen vai camiño da casa quen os atopa. Mais tamén os encontras cando na casa andas dun sitio para outro da horta, baixo a choiva, debaixo dos lóstregos e entre os tronos e o vento do vendaval, baixo o sol do mediodía ou na calma aburrida da tarde, ou cando os temporais das noites enchen de auga as charcas das mañás.