Bernardino Martínez: «Hai que empezar a ver os naufraxios como turismo cultural»

Melissa Rodríguez
melissa rodríguez CARBALLO / LA VOZ

CARBALLO

BASILIO BELLO

Turismo a toda costa | Camariñas potencia este patrimonio inmaterial a través de teatro y rutas guiadas por este dinamizador culural

11 sep 2019 . Actualizado a las 22:04 h.

«Os naufraxios son o recurso cultural inmaterial máis importante que temos. Xa o di o noso topónimo, a Costa da Morte». Habla Bernardino Martínez Castiñeira (Camariñas, 1971), dinamizador cultural que potencia, desde hace años, las historias y los lugares de tragedias marítimas sucedidas en Camariñas.

«Todo comezou a raíz dun traballo que fixen para o Concello de recompilación de información para a creación dunha web e dunha aplicación móbil de realidade aumentada cos naufraxios que se produciran na localidade», cuenta. Se refiere a la página www.rutadelosnaufragios.com y a la aplicación Layar, que siguen activas. Fue a partir de ahí cuando se propuso realizar rutas guiadas por escenarios protagonistas de hundimientos de barcos, que a día de hoy continúan llevándose a cabo.

La última iniciativa, la Noite dos Naufraxios, responde a la faceta de actor que tan bien define a este camariñán, pues estudió pedagogía teatral. «O que facemos son escenas de teatro de pequenas historias entrelazadas de náufragos e tripulantes de diferentes barcos que naufragaron na Costa da Morte. Falamos con nomes propios e historias persoais». Habla en plural, pues son cuatro actores y un director, José Leis, con el que tiene una compañía, Aantena, si bien esta actividad arrancó con el grupo Dequenquén, un mítico del municipio en el que Bernardino fue pilar fundamental.

El pasado miércoles llevaron a cabo la quinta edición de la función en el Cemiterio dos Ingleses, espacio consolidado en los últimos años: «Creo que o lugar escollido foi o mellor acerto que tivemos, porque é un símbolo dos naufraxios da Costa da Morte, dos poucos creados para albergar vítimas destes sucesos que ían aparecendo cada moito tempo. Ademais, está a beleza natural do entorno, situado en Trece e no Monte Branco. De noite, sen luz, con momentos de iluminación puntuais, o olor a mar e o son vólvese máxico», explica.

Acudieron 60 personas, siendo la gran mayoría turistas: «Isto leva a reflexionar sobre que hai que empezar a ver os naufraxios como turismo cultural. E non só aquí, onde Camariñas está facendo moito por este patrimonio inmaterial, senón noutros municipios, porque hai altos índices de afundimentos ao longo de todo o litoral, en cada Concello», comenta. Pone el santuario de A Barca, en Muxía, o el cabo de San Adrián, en Malpica, como ejemplos.

Pero su razonamiento va mucho más allá de la Costa da Morte: «Non atopo representacións teatrais baseadas en naufraxios reais en ningún lado. Só en San Amaro, en A Coruña, hai visitas teatralizadas, pero é un concepto distinto. Isto, sen ningún tipo de dúbida, sería aplicable en calquera lugar no que haxa moitos naufraxios, como é o caso da comarca de Barbanza», asegura. Y añade: «Xa establecemos contacto con varios concellos, pero cústalles ver estas cousas. Algún estaba disposto, pero quería metelo no medio dunha praza, e trátase de buscar escenarios simbólicos, como as praias, por exemplo».

El libro de Baña Heim de 1975 sobre naufragios en la Costa da Morte dice ser su referente para recopilar información. Otros de Juan Campos, Patricio y Rafa Lema, más recientes, confiesa que aportan nuevos datos más precisos al tener acceso a archivos de Inglaterra, entre otros países.

Fechas y precios. A Noite dos Naufraxios se celebró el pasado miércoles, de noche, en el Cemiterio dos Ingleses (precios de 7 y 10 euros). Se repetirá el 10 de noviembre por el aniversario del naufragio del Serpent. Las Rutas dos Naufraxios se llevan a cabo durante todo el año. Más información en la oficina de turismo del Concello.