«No mar un día vas e traes peixe e, se cadra, outro volves e deixas a vida»

Juan Ventura Lado Alvela
j. V. Lado REDACCIÓN / LA VOZ

FISTERRA

ANA GARCIA

José López Redonda, "Pepe de Olegario", patrón jubilado, reivindica la profesión y el saber de los pescadores de antaño

22 feb 2019 . Actualizado a las 21:02 h.

Poco después de venir al mundo en Sardiñeiro (Fisterra), allá por 1941, José López Redonda, mucho más conocido en la zona como Pepe de Olegario, ya estaba trasteando con los aparejos de pesca, en un reflejo claro del modo de vida que le tocaba a los niños de la durísimo posguerra, pero también de una pasión que acabaría marcando por completo su vida.

«Eu empecei de pequeniño co finado de meu pai. Tiñamos así uns botes de vela, de andar ao xeito. Xa de aquela se dicía que se acabara a sardiña, porque botara cinco anos sen aparecer e foi cando marcharon todos para a Arxentina, ou cada un para onde puido», detalla el patrón, que ahora lleva ya varios años jubilado, pero todavía recuerda sus primeros pasos en el oficio. «Eu en vez de ir para a escola, ía para a praia enredar cos trasmallos e con iso. Viña sempre todo mollado e, claro, miña nai berrábame. Moito pau teño levado. Pero eu xa sabía que o ía levar e dábame igual. A miña vida era aquilo. Así foi que non aprendín nada. O pouco que sei aprendino despois na Marina, que estiven dous anos, e máis nunha academia, polas tardes, que había na rúa Jorge Juan, a onde ían todos os capitáns da Coruña, de Ferrol e de todo por aí a parte de arriba», relata en un todo que le resta importancia a sus conocimientos, aunque realmente sabe de pesca y navegación como pocos .

De hecho, Pepe es conocido en toda la Costa da Morte y en buena parte de Galicia por las cartas náuticas que elabora a mano en las que tiene documentado todo cuanto naufragio se conoce desde Francia a Portugal. Las fue elaborando -ahora con más tiempo claro- a medida que perseguía meros, la especie a la que ha dedicado la mayor parte de su carrera, con los barcos que ha ido comprando, hasta llegar a uno de 15 metros.

«Eu esta costa navegueina toda. Cheguei dende Estaca de Bares ata Vigo ou Portugal e teño moitos amigos da Coruña, de Burela, de Marín, de todos os lados, que andaban en barcos grandes de 30-40 metros que me chamaban e me ían dicindo. En tal sitio a tanta profundidade hai un casco -que agora chámanlle pecios, pero antes eran cascos- e alá ía eu. Eles querían saber onde estaban para apartarse e eu para estar enriba», detalla el patrón, que tiraba de sabiduría popular y no fallaba, porque el entorno de esos barcos hundidos era algo así como una mina de meros y de otras especies.

«Non había tecnoloxías. Era todo por referencias en terra: De Villano a Leis, de Cíes a Monte Blanco, así, esas cousas. Despois ben o Decca nos anos 70 [sistema de navegación por radio] e iso xa era unha marabilla. Tiñas que saber algo, pero eu tiña todos os planos feitos dende Francia a Portugal. Unha empresa de Vigo quixera comprarme o banco de datos. Pero agora chegou o GPS, que é para tontos. Ao que o inventou había que metelo no cárcere. Un home de mar ten que espabilar. E alá foi o meu traballo todo», bromea.

Aunque eran otras condiciones, Pepe asegura que no se puede decir que sintiese miedo -de hecho afirma que no aceptaría un trabajo en tierra por el doble dinero-, pero sí reconoce que en ocasiones fue «algo suicida». porque es un trabajo que hay que respetar porque «no mar se cadra un día vas e traes peixe e outro volves e deixas a vida».

«O GPS é para tontos. Ao que o inventou había que metelo no cárcere. Un home de mar debe espelir»

«En vez de ir para

a escola, ía para a praia cos trasmallos. Viña mollado e moito pau levei»

«No ano 79 un amigo da Coruña díxome: ‘Pepiño acábase o mar’, e eu facendo un barco»

José López se muestra muy crítico con la gestión política de la pesca y también con los informes catastrofistas sobre la merma de los recursos pesqueros.

«Os políticos non teñen nin idea disto. Hai nada acabábase a pescada. Hoxe os barcos non están indo a ela, porque lla pagan a 1,80, cando no ano 80 ía a 1.000 pesetas, seis euros dos de agora, e o gasóleo estaba a 12-13 pesetas. O mar está cheo de peixe e o mar non desaparece, o que desaparecen son os mariñeiros. Todo por aquí en 10 anos non queda un barco dos de verdade, quedarán catro lanchiñas e furtivos», se queja López, que recuerda los tiempos en los que con un truel con un mango de cinco metros llenaban tanques de «lubión, que alí en Muros chámanlle bolo». O también aquella época entre el 63 y el 70, en el que «había de 15 a 20 barcos diario enriba do Bonifaz [un petrolero hundido a nueve millas de Fisterra] e collíamos todos miles de quilos de abadexo».

Frente a eso, ahora por lo que habla con los compañeros, se está topando con una situación desoladora. «Teño amigos de Ribeira, que barcos novos de aceiro, con oito anos, tiveron que rompelos. A xente está desesperada e o que vai ao mar nada máis que é por necesidade», se queja el patrón jubilado, para quien todo esto no responde para nada a que se estén agotando los recurso. «Cando eu nacín xa se acababa o mar. E acórdome que ano 79, un amigo da Coruña díxome: ‘Pepiño, acábase o mar’ E eu xusto estaba facendo un barco novo. Manolo de Marín, un amigo meu, que era moi bo patrón, foi medrando e comprou dous barcos. Un foille ao fondo e o Puerto Chico vendeuno, porque non daba. De alí a nada dicíame: «Eu arruineime e agora resulta que o mar esté cheo de peixe», resume el pecador fisterrán.