«O bonito disto é que por ben anos que leves no oficio nunca coñeces o mar»

Patricia Blanco
Patricia Blanco CARBALLO / LA VOZ

MUXÍA

XESUS BUA

Muxiana e hija de percebeira y mariñeiro, Claudina estaba destinada al mar. Empezó al percebe con 15 años, al lado de su madre, y lo dejó a los 65, en el tiempo del «Prestige». En el mes de octubre cumplirá los 80. Ella, hija de «A Cadrila», es la mujer con superpoderes que retrató el artista Yoseba MP el pasado mes de agosto en la lonja de Muxía. 

02 sep 2017 . Actualizado a las 05:00 h.

El mar da y quita, lleva y trae. Alimenta, aporta vida, pero también cobija desgracias: «¡Que se lle vai facer!», suspira resignada. De todo lo bueno y lo malo que el mar guarda sabe bien Claudina Búa Barrientos, nacida en Muxía hace 79 años. Pronto cumplirá los 80: «O 16 de outubro, si señor, achégase». Mira hacia atrás y dice que está contenta con su vida: «Despois da pobreza que había, nós tivemos unha nai que foi modelo. Deixaba os percebes e ía a aldea con pescado. Cando o mar se picaba poñía patacas... Non tiñamos luxos coma agora, pero nunca pasamos fame».

De los seis hermanos que fueron viven dos, ella y Pilar. «Eramos tres homes e tres mulleres. Os homes traballaron todos no mar, e dous morreron tamén no mar, moi novos. Un, aos 27, na Praia Nova. Outro, aos 37, en Touriñán. Foron os barcos ao fondo», relata. Claudina apenas contaba la edad de una niña -15 años- cuando comenzó a andar al percebe: «Empecei con miña nai, foi ela a que ensinou, protexíame moito», recuerda. «¡Que remedio! ¡Había que ir! E ao congro e demais. Traballei moitos anos no almacén do congro», añade. Tuvo una buen maestra: su madre era A Cadrila, tan buena percebeira que hasta una piedra de la Buitra lleva su nombre. Ese mismo, A Cadrila: «Antes todas as pedras tiñan nomes, eran os apodos da xente. A ela gustáballe moito ir aí». Su padre, detalla, era mejor mariñeiro que percebeiro.

Andaban kilómetros entre «toxeiras», porque ni había caminos ni carreteras: «¡Se viras por onde baixabamos! Aquí hai baixadas moi malas e a min ao último de todo [se retiró del oficio a los 65 años] xa me custaba subir e baixar, ás furnas... Andabamos coma as cabras. Naqueles tempos volviamos á casa cargadas coma burros, con cestos de percebe e a veces tamén sacos. Había moito, moito percebe. Nós xa non os queriamos de tan aburridos que estabamos deles. Agora, polo que din, non hai. ¡Como vai habelo! Se matan ás criaturas non poden ser pais». Claudina fue percebeira durante medio siglo y asegura que es un oficio que siempre le gustó.

El primer año tras su jubilación le costó aguantarse y aún hoy reconoce que le encanta ver cómo trabajan los demás. Explica que en su día no estaba bien visto que una mujer fuese percebeira: «Dicían que era cousa de homes». Pero hoy nadie discute ni el trabajo de A Cadrila ni el suyo mismo: «A min sempre me trataron moi ben». Se cayó muchas veces «polo mar abaixo», pero nunca pensó en dejarlo. Era buena nadadora: «Cando está bo dá de comer e aquí outras fábricas non hai».

Claudina se casó e hizo su vida con un percebeiro, y con él sigue: «Anda algo pachucho, pero vive, Diolopague». Juntos tuvieron tres hijos, un varón que también trabajó el mar -ya retirado- y dos mujeres que han hecho su vida en Roma. Vuelven a Muxía unas dos veces al año. No hubiese deseado para ellas la vida de las rocas, pese a ser el oficio que en casa habían visto siempre : «Pásanse moitos traballos, moitos golpes de mar... Eu non volvín ao percebe desde que me retirei, non. Fun ás pedras, e gústame velos, pero baixar non. Non, porque non estás ben, non estás coma antes». Habla de respeto: «O bonito disto é que por ben de anos que leves no oficio nunca coñeces o mar. No momento menos pensado lévache, por ben que mires, por ben que vixíes... O mar é moi falso».

Claudina vive en A Pedriña, una zona donde el chapapote del Prestige llegó a lamer las casas: «Cando vin todo aquilo non pensei que saísemos adiante. Foi moi triste». También ella fue voluntaria, pero como cocinera: «¡Se soubeses o que nos querían todos aqueles rapaces que viñeron limpar!», ríe.

«Pasaron por aquí uns turistas e dixéronme: «¿É vostede a muller que está alí na lonxa? ¡Que bonita que está!»

Su jubilación coincidió con el tiempo del Prestige y desde entonces, pese a todo, no anda desocupada: palilla con la asociación muxiá, atiende tareas de casa... Conserva, pues, buena vista, y también ánimo. Cincuenta años de subidas y bajadas, de arrancarle vida al mar, bien pueden considerarse superpoder. Así, como una mujer con superpoderes, quiso representar el artista Yoseba MP a Claudina en la segunda edición del encuentro de pintura mural Muros do nordés de Muxía, promovido por Comarea. En la lonja se la puede ver saltando de piedra en piedra: «Seica buscaban ás percebeiras máis vellas de Muxía. Unha era miña prima, e xa morreu. E outra son eu. Ao primeiro non quería, pero a miña neta díxome: ¡Abuela, faino! Ao rapaz non o coñecía de nada, pero a pintura gústame, de verdade que si. É moi real. Gústalle a todos, e aos turistas. O outro día pasaron uns por aquí e eu saíra a fóra da casa limpar e dixéronme se me podían facer unha pregunta: «¿É vostede a muller que está alí na lonxa? ¡Que bonita que está!». «Nin que fora a Pantoja», bromea Claudina agradecida por este homenaje al oficio de percebeira: «Para sempre non é, que a pintura vaise, pero si estou contenta. Tanto a xente de fóra coma a de aquí o di, que está moi ben».

Es algo para contar a los nietos que tiene, como todo lo que la vida le fue deparando, como aquellos tiempos en los que no había butano y había que ir a por leña. Claudina, de niña, pudo ir «moi pouquiño» a la escuela, pero fue después de jubilarse, a los 65 años, cuando tuvo tiempo de aprender: «Fun aquí a clases, si». Ochenta cumplirá en breve en un tierra donde el mar es tan importante que hasta sus piedras son madres.