En esta clase todos aprenden de todos

ANA F. CUBA FERROL / LA VOZ

FERROL

PACO RODRÍGUEZ

La caída de la natalidad amenaza la supervivencia de las escuelas unitarias; en la provincia de A Coruña solo quedan 46 y el cierre de centros se ha acelerado en la última década

22 oct 2018 . Actualizado a las 09:32 h.

«Las instalaciones son amplias y están muy bien equipadas, con un espacio para psicomotricidad. Pena que no haya más niños». El lamento de Begoña Villanueva, maestra de la Escola de Educación Infantil (EEI) de Lañas, en A Baña, es compartido por sus compañeras de otros centros. En toda Galicia se han perdido unas 200 unitarias en la última década y en la provincia de A Coruña ya solo quedan 46, según los datos facilitados por Educación. La caída, parece que imparable, de la natalidad amenaza la supervivencia de este tipo de escuelas, donde todos aprenden de todos; y con menos de seis alumnos matriculados la Consellería opta por el cierre. «Tampouco resulta doado conciliar, porque non teñen transporte escolar e aínda que queiras non podes levalos», apunta un padre compostelano.

Los docentes, la mayoría mujeres, como suele ocurrir en Infantil y Primaria, constatan los buenos resultados académicos que obtienen los alumnos de una unitaria cuando se integran en el colegio. Admiten las dificultades de la soledad, pero se sienten recompensadas ya que, al contar con pocos alumnos, la formación es personal y adaptada a las necesidades de cada uno; y por la implicación de las familias. La relación va más allá de los años en que comparten clase y muchos estudiantes regresan a su antigua aula para contar las vivencias de su nuevo centro. «Aprenden e son felices, eu tamén, ás veces vou para a escola pensando unha canción e xa a vou gravando», relata la maestra de Ombre.

CEIP de Ombre, en Pontedeume

Isabel García: «É moi enriquecedor e os nenos maiores coidan dos pequenos»

JACOBO AMENEIRO

Isabel García Millán leva once anos de mestra titora da única escola unitaria de Pontedeume

Na aula do CEIP de Ombre conviven 13 alumnos de tres a oito anos. Isabel García Millán (Palencia, 59 años) leva 11 como mestra titora da única escola unitaria de Pontedeume. Andan estudando os invertebrados e logo chegará o Samaín, polo que estes días alí non paran de cantar: «Unha mañá no bosque, camiñan as arañas, van contar historias, historias de pantasmas, chucuchucuchucuchú...»

-¿Como empezou o curso?

-Moi ben, traballando o outono. Todos os anos facemos un xornal entre todos e estamos ensaiando o musical do Samaín (nenos celtas que están nunha palloza e cantan ‘son unha cabaza cabaciña, iluminada iluminadiña, para os bos espíritos recibir e bailar con eles no Samaín...’).

-É unha devota das unitarias.

-Elixina, creo nela, é educación con maiúsculas, a relación coas familias é excepcional, constante; e programo as clases para nenos de cinco niveis diferentes xogando con algo que os englobe a todos, cada un cos seus coñecementos e as súas capacidades. [...] É moi enriquecedor, os maiores coidan dos pequenos.

-¿Que é o máis importante á hora de educar?

-A innovación, ter os instrumentos necesarios para xerar un interese nos nenos. A capacidade de asombro é a vía; se o consegues, a partir de aí tiras do fío de cada neno ata onde poda chegar. Hai que cubrir uns mínimos de cada nivel, pero a educación ten que ser unha forma de espertar o interese polo coñecemento, e a escola é o vehículo para que os nenos se enganchen.

-Botan man da natureza.

-Para nós é fantástica, nas Fragas do Eume; procuro que sintan esa riqueza e respecto por ela.

Escuela San Bartolomeu, Cambre 

Marta Sánchez: «Es un lujo, no envidiamos nada a los coles, más bien será al revés»

GONZALO BARRAL

Marta Sánchez Castro llegó en septiembre a la escuela unitaria de San Bartolomeu, en Pravio

Marta Sánchez Castro, lucense de 30 años, llegó en septiembre a la EEI de San Bartolomeu, en Pravio (Cambre), con algo de miedo «porque aquí estás sola». Pero no tardó en descubrir las ventajas del centro de la mano de sus diez alumnos, tres de tres años, dos de cuatro y cinco de cinco.

-¿Qué beneficios ve?

-La atención es mucho más personal e individualizada, por el número de niños, frente a una clase de 25 en un colegio. El contacto con las familias es mucho mayor, al no haber transporte escolar veo a los padres por la mañana y por la tarde. Tengo más trato con estas familias después de dos meses que en dos años en el CEIP de Bormoio-Agualada (su anterior destino).

-¿Y los inconvenientes?

-Estar sola. Dependemos de un colegio de Cambre y tenemos el servicio de orientación, pero hay que demandarlo al centro, no está aquí. Vienen los especialistas de inglés y de religión. Antes, esta escuela tenía mucha relación con la unitaria de Cecebre, hacían actividades conjuntas y convivencias, pero cerró, y de momento este trimestre vamos a organizarnos nosotros solos.

-¿Y a la hora de enseñar a niños de diferentes edades?

-Es más complicado a la hora de organizarte, mientras les explicas a unos los otros tienen que esperar, pero veo un nivel mucho más alto que en los colegios. Todos los de cuatro años saben leer, los de tres están escuchando a los de cinco... Y hay muchas actividades que pueden hacer juntos. Es un lujo y se portan muy bien.

-En cuanto a recursos...

-La escuela está muy bien dotada, no envidiamos nada a los coles, más bien será al revés.

Escola de Educación Infantil de Aro, en Negreira

Sandra Albor: «O máis beneficioso é o contacto coas familias»

PACO RODRÍGUEZ

Sandra Albor leva unha década de mestra na escola de Aro, en Negreira

Este curso, a escola de Aro (Negreira) ten 14 nenos, sete de tres anos, seis de catro e un de cinco. Sandra Albor (Teo, 38 años), mestra do centro desde hai unha década, recoñece que «a maior dificultade, agora mesmo, é polos nenos que inician a escolarización, ata que se adapten ás rutinas e ás normas da aula». Pero non se cambiaría a outro colexio: «A relación é moi diferente e os pais implícanse moito; é o factor máis beneficioso, o contacto coas familias».

-Moito a favor, ¿e algo en contra?

-Que non tes compañeiros, agás tres días á semana, nas horas que veñen os mestres de inglés e relixión. Xa non para ter un respiro, senón para falar, pedir opinións.

-¿E para os nenos que supón?

-Estás traballando contidos con nenos de cinco anos e aínda que os de tres non teñan que facelo están escoitando e absorben todo, e cando lles chega o momento xa lles soa. A atención é moi individualizada, cada un ten o seu ritmo e podo permitirme facer actividades de ampliación cun e de reforzo con outro, e nunha aula de 25 é imposible chegar a todos, aínda sendo do mesmo nivel.

-En canto aos medios materiais.

-Temos os mesmos recursos que calquera colexio grande, encerado dixital con proxector, unha normal e unha branca, cinco ordenadores... É unha escola cunha aula moi ampla, 60 metros cadrados, e dá para todo, porque é indispensable ter recunchos para cando vén a choiva e non se pode saír. Divídoos por equipos e vanse rotando polo recuncho dos ordenadores, o de cociña, pintura, biblioteca, quebracabezas...

-¿Como son os resultados cando chegan a Primaria?

-Polas noticias que teño, de Aro van moi ben preparados; o mérito é deles, que o traballan.

-¿Hai extraescolares?

-Si, facémolas coa unitaria de Lañas. Os nenos agradéceno, coñecen a outros e son moi felices.