Domingo Villar: «Non teño os pés na terra, e prefiro non telos»

FUGAS

O escritor Domingo Villar este setembro en Santiago.
O escritor Domingo Villar este setembro en Santiago. Sandra Alonso

«Sei que as cousas van saír mal, pero sempre poño boa cara», di o «pai» de Leo Caldas, que ofrece un ramo de contos-aperta que celebran a palabra, a amizade e, por suposto, Galicia

19 sep 2021 . Actualizado a las 13:48 h.

novela negra namorou de Domingo Villar (Vigo, 6 de marzo de 1971). El deixouse querer e naceu o espléndido «fillo» Leo Caldas, que medrou en Galicia e polo mundo adiante varrendo fronteiras no noir. Mais Domingo, o mesmo que mantén o sorriso no drama, quixo manter a liberdade, unha singularidade de contista soñador que non acaba de ter os pés na terra. En homenaxe ao seu pai e da amizade, naceron Algúns contos completos (libro meigallo que vén de publicarse en galego en Galaxia e en Siruela en castelán, Algunos cuentos completos).

-Con Leo Caldas gañounos o novelista. Agora sorprende o contista que sempre foi.

-Para os lectores pode ser unha sorpresa, para min non o é. Cando escribo de Leo Caldas, sempre teño a sensación de que escribo novelas que son policiais por fóra, pero por dentro son historias que teñen que ver co amor a unha terra, a unha xente e a unha vida que observo con ollos un pouco nostálxicos; a unha vida que cambia demasiado rápido e na que non me sinto moi cómodo. Estes contos teñen un pouco que ver con esas aventuras literarias que afronto ás veces afastándome das tramas policiais dentro das miñas novelas. Algúns contos completos é unha escolma de dez contos íntimos elixidos de entre decenas que fun escribindo ao longo do tempo con intención oral. Algún deles foi publicado en La Voz hai anos. O entón director de Opinión do periódico, Juancho Martínez, pedíame artigos. Eu non tiña unha opinión formada de case nada e mandeille algúns contos que tiña escritos. A intención real destes contos era que se mantivesen no territorio máis íntimo, para os amigos como agasallo (gústame agasallar contos) ou para celebrar a amizade como quen descorcha un licor café.

-Os seus libros son encontros. Neste hai un encontro coa terra, cos amigos, e de novo co pai, tendendo unha ponte del ata os seus fillos, Tomás, Mauro e Antón.

-O título é unha homenaxe ao meu pai, que nos seus últimos anos comezou a recompilar o que fora escribindo ao longo da vida e meteuno nunha carpeta. Como non foi capaz de recuperar todo o escrito, a aquel cartafol chamouno Algunas obras completas, que é un título divertidísimo.

-Un tipo de broma moi Caldas, non?

-Si. A vida componse de pequenas bromas, de pequenos sorrisos. E imos tirando de sorriso en sorriso, facendo a andaina.

-Ese humor seu é de familia?

-Na casa somos un pouco tendentes a tomar de chacota a vida e os problemas, a relativizar a gravidade das cousas.

-Considérase melancólico. Pero é un melancólico alegre...

-Os meus amigos sempre me din que son un pesimista alegre. Sei que as cousas van saír mal, pero sempre poño boa cara.

-Xa coñecemos os seus brindes pola vida. Como os de Caldas.

-Son brindes preventivos. Por se non hai tempo de brindar despois, xa imos brindando... e así tomamos distancia cos acontecementos que poidan ir mal. Pero si, son un pouco melancólico. Non son moi optimista. Sempre penso que o mundo vai a peor, pero é o mundo que temos e hai que quedar nel, pasándoo o mellor posible.

-Con distancias, sen a festa das apertas e os bicos, faise algo estraño brindar pola vida. As relacións de carne e óso reséntense en tempos de pandemia. Revelounos ela algo bo?

-Pouco... Non achei demasiada cousa boa na pandemia. E os malos hábitos estanse a retomar axiña. Quedou moita xente no camiño, é difícil atopar cousas boas. Si reconciliou a moita xente coa lectura, que atopou ou volveu atopar o pracer de vivir unha vida prestada nos libros. Pero o pau é demasiado severo.

-Entre tanto opinólogo, dá gusto atopar un contista. Sempre o foi?

-Si. Escribir opinión é complicado. O tempo ponte colorado a metade das veces. As cousas logo se esquecen e sempre podes dicir que iso non o pensabas, pero co tempo decátaste de que non hai unha opinión única en cada persoa. Todo o mundo ten unha opinión hoxe e outra dentro de dous ou dez anos. Porque non es o mesmo. Os contos teñen vocación de permanencia. Gústanme os contos polo que teñen de posibilidade de soñar unha historia completa. Gústame ler en voz alta os meus contos e disfruto moitísimo os contos dos outros! Mentres escribo, leo a Manuel Rivas ou Sergi Pàmies ou Cristina Fernández Cubas ou Andrés Neuman ou Eloy Tizón, que a min me parece o máis dotado dos escritores da miña xeración.

 

Sandra Alonso

—Escribe chanzo a chanzo, sen mirar o final da escaleira, di. Unha lección de vida: un paso despois do outro, sen mirar todo o que falta.

—Daría vertixe mirar o alto da escaleira. Non tería folgos para subir a escaleira enteira. Pero si que teño arrestos para subir un chanzo, e logo outro, e outro... E así vou facendo o camiño.

—Chanzo a chanzo, aí están as 800 páxinas de «O último barco». Novela negra? Si, pero enfeitiza pola atmosfera, polas Rías Baixas, polo carácter de Leo Caldas.

—O último barco ten unha trama policial e hai voltas na investigación, pero a min o que máis me gusta do libro é ver a Leo Caldas sentado xunta o seu pai, cunha manta, co can aos pés e mirando as estrelas co telescopio, falando das cousas da vida.

­—«Algúns contos completos» lévanos a un lugar fóra de tempo, moi galego e universal. O corazón da súa paisaxe literaria é Galicia. Aquí están O Grove, Riobó, Santa Uxía de Asma!

—Si, son contos moi galegos. En Galicia hai unha tradición de sentar á mesa dos vivos os mortos, os santos, os seres mitolóxicos. Conviven con nós con naturalidade. Os meus contos teñen ese fío, o fío máxico de Galicia, do mar...

­—É unha Galicia que está e que fala co mundo, non queda illada en si mesma.

—Case todos son contos ou de galegos na diáspora ou ben de xente que deu cos ósos en Galicia. Case todas son vidas aparentemente normais ás que o azar ou un feito máxico lles cambiou a traxectoria e fixo que unha vida convencional se convertese noutra cousa, nunha vida de conto.

—Sempre menciona os amigos. «Amizade» e «amigos» son das palabras que máis está usando nas súas conversas. Contrasta coa visión, quizá un clixé, do escritor como un ser solitario.

—Escribo só, pero preciso ler en voz alta e que me escoiten ler. Mentres viviu o meu pai, líalle a el..

—E agora?

—Busco penitentes que me aturen, pero aínda non atopei ninguén coa paciencia do meu pai ou con tanta capacidade de sacrificio e de mortificación! O que máis disfruto do meu oficio é estar pechado, cos meus cafés, co chocolate, pasar as noites escribindo, soñando. Pero preciso ler en voz alta, escoitar a música do que escribo.

—Unha imaxe non vale máis que mil palabras, penso ao ler o conto de amor á palabra que é «Mabel e o cine sonoro».

—Non hai película que estea á altura da imaxinación dun lector traballando a pleno rendemento. O conto de Mabel resulta metafórico de todo o demais. Os contos poden parecer irmáns pequenos das novelas, pero teñen a súa propia maxia e esa maxia non é menor. Poden facer viaxar, soñar e imaxinar como unha historia longa.

Sandra Alonso

—É un contista soñador pero cos pés na terra...

—A miña muller non pensa iso! [ri] Habería que preguntar na casa. O que son é tranquilo, pero non teño os pés na terra e prefiro non telos ademais. Cos anos, a gravidade fai que esteas máis pegado ao chan, pero non quero deixar de soñar, de pensar que as cousas poden ser distintas.

—Os desexos non envellecen?

—Envellecen con uve... [ri] É verdade. Os soños non marchan, quedan pendurados aí durante toda a vida.

—Quen lle dera ao bispo de Solsona ser como Andrés o Guapo do seu conto...

—Ese conto do cura que perseguen as mulleres e o do santo Bella Unión, que cura a sopapos, son os que máis gustan, os que máis celebran os meus amigos. Son todos contos festivos, sobre cousas que forman parte da miña intimidade, coas que me atopo na quentura do acervo das historias que relataban o meu pai, os meus tíos, a xente de máis idade da miña casa.

—Fai unha defensa tamén da liberdade que debe ser consubstancial á arte fronte á barbarie dos intereses políticos.

—A arte debería ser un territorio libre de contaminación, como as costas.

—Preferimos máis «arte dexenerada» fronte á conxura interesada...

—Claro. E ademais o que é dexenerado, xeralmente, é o ollo do censor.

—Os linogravados de Carlos Baonza que acompañan aos contos son así como siameses que toman o seu camiño ata ser case contos á parte.

—Carlos Baonza, o autor destes linogravados, é un artista singular, a tempo completo, que non ten pose. Foi marabilloso asistir ao nacemento do libro como cousa, ver como Carlos Baonza ía engadindo os linogravados, como ía facendo que os meus contos voasen moitísimo máis alto.

—Con que degustamos estes contos?

—Con queixo, marmelo e licor café. Son contos para un postre. Contos de sobremesa... ou de recea. Sabes esas festas que acaban en ceas e queda a conversa e vai alguén á cociña e trae algo máis, algo que está frío e entra de marabilla a deshora? Poden ser iso, contos para ler a deshora, cando parece que as risas esmorecen e a conversa faise máis suave, máis morna.

—Que hai de Leo Caldas? Onde anda? Entre conto e conto, non podemos deixar de preguntarnos polo lacónico inspector.

—Veño traballando nun libro novo de Leo Caldas. Tiven que aprazalo un pouco porque precisa quentura, falar coa xente do ambiente no que se sitúa o libro; e isto necesita o cara a cara. Xa teño un traballo a medias con Caldas, que está investigando uns restos que apareceron nunha cova preto do mar. Agardo que non tarde demasiado en dar cos responsables...

—Ás veces esperar paga a pena, foron dez anos agardando «O último barco».

—Esa foi unha circunstancia especial, que levou a desfacer un libro que xa estaba feito. Pero eu non quero escribir un libro para unha data determinada, quero escribir un libro co que estea satisfeito. Así que estea estará. Eu confío en non tardar, pero non deixo de ser un soñador.

—De neno soñaba cunha onda xigante que inundaba Vigo.

—Soñaba moitas veces cunha onda xigante que tragaba a ría, que pasaba por riba das Cíes. Agardo que non suceda...

—Ese soño parece unha sorte de metáfora deste tempo. Unha onda afogou o noso xeito de vivir.

—Si, e parece que nos está custando sacar a cabeza. Temos que empezar a vida que quedou interrompida.

—A que paga a pena.

—A  dos contos compartidos, a dos amigos, as apertas e os bicos.