Os mares do noso sur

Diego Ameixeiras

FUGAS

Domingo Villar, no areal de Panxón, un dos escenarios da súa novela «A praia dos afogados».
Domingo Villar, no areal de Panxón, un dos escenarios da súa novela «A praia dos afogados». Gustavo Rivas

17 jun 2022 . Actualizado a las 05:00 h.

A Selic homenaxeou a Domingo Villar cunha lectura pública dos seus textos. Durante uns minutos, cando a calor da tarde comezaba por fin a retirarse, tiven a sensación de que os brillos do mar de Vigo, alá no sur, ascendían ata a praza do Toural envolvéndonos a todos cunha coiraza de luz alén do tempo, coma se os fragmentos lidos en voz alta de A praia dos afogados ou O último barco aplicasen sobre a pedra unha especie de maxia ingobernable contra o desánimo. Os múltiples poderes da literatura, por sorte, encerran esa capacidade: a ilusión de espallarse polo aire e converter unha praza ateigada de xente, neste caso nas entrañas compostelás, nunha praia recóndita do sur onde deixar caer os ollos cara ao océano, vendo pasar a vida coa fantasía de non facernos demasiadas preguntas. Un dos sabores que deixan no padal as novelas de Domingo Villar instiga precisamente a iso, a apropiarse do presente cun suave aire melancólico —o seu confesado «pesimismo alegre»— e gozar das cousas pequenas o mellor que poidamos, sempre cos dramatismos xustos. Algo dese mandato sobrevoaba O Toural cando marchei de alí.

Debeu de ser por esa razón que regresei á casa co desexo dun mar inmediato metido na cabeza, unha ansia que medra conforme se achega o verán e se fortalece entre os que vivimos afastados dos seus dominios. O desexo dun mar terapéutico, capaz de aplacalo todo coa súa simple visión. Un mar ao que acudir en calquera momento, calmo e revirado á vez. O mar de Leo Caldas, por exemplo. Un mar aquí e agora. Pero tiven a fortuna de imaxinalo nunha praza, entre os veciños congregados ao redor dos libros, mentres diante dun atril compartiamos lecturas que nos obrigaron a contemplar a súa extensión. E así o fixemos, satisfeitos pola aparición oceánica na pedra, xa contra a tardiña. Escribiu Manuel Vázquez Montalbán en Los mares del sur: «Quisiera llegar a un lugar del que no quisiera regresar. Ese lugar lo busca todo el mundo. Yo también. Hay quien tiene léxico para expresar esa necesidad y hay quien tiene dinero para satisfacerla. Pero millones y millones de personas quieren ir al sur». Efectivamente, volvín á casa con esa necesidade no corpo, excitada pola viaxe aos escenarios de Leo Caldas: camiñando por Compostela, onde tantas veces se me aparece todo, pero cun implacable desexo de abrazar o sur. Cunha ansia dese Vigo ao solpor do que ninguén quere marchar.