Manuel Leiras, licenciado en historia, analiza nun traballo de fin de grado o proceso ideolóxico de construción deste territorio e o seu aproveitamento turístico
22 jul 2021 . Actualizado a las 20:26 h.Licenciado en historia, Manuel Leiras Camino -natural da Pobra do Brollón e veciño de Monforte- presentou recentemente un traballo de fin de grado sobre «A construción da Ribeira Sacra» no que analiza a evolución do concepto deste territorio e a súa relación co patrimonio cultural, coas comunidades que o habitan e coa actividade turística.
-Cando aparece o concepto actual da Ribeira Sacra?
-Por un lado, é algo moi recente. É un concepto que parte da tradición rexionalista e tardorromántica do século XIX, pero cando se consolida é durante a ditadura franquista. Está relacionado cun tipo de turismo de interior que se fomentou sobre todo na época en que Manuel Fraga foi ministro de Turismo. É entón cando aparecen slogans como «Para comer, Lugo» e cando se presenta o mundo rural do interior como un lugar bucólico, pintoresco, poboado por xente antiga -antiga nun sentido tópico, é dicir, atrasada- onde o visitante pode disfrutar das paisaxes, do xantar, da caza e da pesca. Despois a Xunta deulle continuidade a este modelo, que en grande medida segue vixente na actualidade e que me parece nocivo.
-En que sentido?
-Porque é un modelo que non respecta o territorio nin as comunidades que viven nel. Non se ofrecen solucións para os problemas estruturais agrarios e demográficos que padece este territorio, que son moi graves, e ao mesmo tempo promóvese un estilo de turismo bastante caduco, con criterios de hai décadas, que consiste sobre todo no goce contemplativo da paisaxe, en xantar e beber. É un enfoque que non deixa de ser hipócrita, porque anima aos visitantes a gozar dunha paisaxe que está profundamente deformada polos encoros hidroeléctricos construídos durante o franquismo e por outras intervencións. As rutas de catamarán non poderían existir sen as masas de auga que crearon os encoros, pero esta paisaxe tan alterada preséntase como algo profundamente auténtico e xenuíno, o que é un contrasentido.
-Como cre que se debería enfocar o turismo neste territorio?
-En primeiro lugar, non masificar, senón limitar o número de visitantes, porque o territorio non ten infraestruturas para soportar un turismo masivo que ademais causaría moitos danos nunha paisaxe que xa está moi alterada. E despois habería que potenciar e diversificar a oferta cultural, porque a oferta actual redúcese no fondo a unhas poucas cousas: adegas, comida, música, algunhas rutas... Hai que buscar novas vías en vez de repetir fórmulas de explotación turística de hai corenta ou cincuenta anos. Fanse moi poucas escavacións arqueolóxicas e case non se lle presta atención a este patrimonio. Por outro lado, hai rutas do románico, pero tamén hai moitas pequenas igrexas románicas que non forman parte desas rutas e que caen na ruína sen que ninguén se preocupe por elas.
-Nos últimos tempos estase potenciando a restauración de igrexas.
-É que as administracións déronse conta de que o patrimonio tamén pode dar cartos en forma de axudas europeas. Pero o problema é que o que interesa por enriba de todo é o monumental, o que non é algo exclusivo de aquí, porque é propio de todos os países do sur de Europa. Restáuranse e cóidanse algúns edificios monumentais como a igrexa de Santo Estevo de Ribas de Miño, pero moitas igrexas pequenas e moitos outros elementos do patrimonio seguen esquecidos.