Dixeron os medios que o rei emérito podería volver a España o pasado 12 de outubro, pola caladiña, e recordei aqueloutro de 1992, en Sevilla, cando no cumio do xoancarlismo clausurou ante 100.000 persoas a Expo 92, cun discurso seguido en silencio e con emoción. Eu estaba alí. Chegara a Sevilla cando faltaban 13 días para a inauguración e o recinto fervía en traballadores que facían xornadas laborais continuadas para rematar as obras na data prevista. Cun pase especial puiden acceder diariamente e vin a transformación do espazo con estruturas que nacían en poucas horas. Traballábase a ritmo frenético e os accidente eran inevitábeis. O pavillón das Illas do Pacífico Sur, de madeira e folla seca, un dos máis humildes pero tamén dos máis exóticos, ardeu en poucos minutos pola imprudencia dun soldador inexperto.
Pero na inauguración, o conxunto lucía coma o xoguete publicitario xamais imaxinado. O pavillón de Galicia promocionaba o Xacobeo 93 cunha espléndida maqueta da catedral e o botafumeiro de 80 quilos que, en 1851, fixera o prateiro compostelán Xosé Losada.
Como estaba previsto, ás 14.30 en punto entrou o presidente Fraga coma un lóstrego, despois de percorrer media expo baixo unha calor abafante. Con el, tirando do alento, o conselleiro Vázquez Portomeñe e Daniel Varela, o director. E atrás unha comitiva de homes espeluxados, cos colos das camisas abertos e as chaquetas no brazo; mulleres dobradas, agarradas aos homes, os bolsos polo chan, coxeando… Fraga tombáraos a todos e no discurso inaugural case tumba a Aznar, ao falar dunha Galicia plenamente autonómica e da administración única. Aquel día os restauradores do pavillón reproduciron o milagre da multiplicación dos pans e dos peixes porque, de súpeto, os 300 invitados convertéronse en 500 e ningún saíu con fame.
Fraga volveu co seu Goberno para celebrar o Día de Galicia na Expo 92 e, eufórico, anunciou unha Alborada de Gloria na que todos xuntos crearíamos a Galicia moderna sobre os alicerces da nosa historia, da nosa lingua e da nosa cultura. García-Sabell, delegado do Goberno, tivo un leve mareo e houbo de saír á terraza. Fraga interesouse por el e dixéronlle que fumara puro e medio. Fraga sentenciou: «O medio foi o que o fodeu!». E saíu a tomar o aire con el. O deseñador das sillas do Pavillón sabía que as de catro patas coxean e as de tres non, así que as fixo de tres. O que ignoraba é que as de catro patas non caen e as de tres si. Non houbo día en que algún comensal non fose ao chan, e aquel tocoulle ao xornalista Alejandro Outeiriño, que, no esforzo por non caer, agarrouse ao mantel e cando saíu de debaixo da mesa traíao tan ben envolto na cabeza como Yasir Arafat.
A Expo 92 anunciábase como «El mayor espectáculo de nuestras vidas», e foino. Único e irrepetible. En agosto a prensa falaba de desastre económico e a dirección recoñeceu a imposibilidade de acadar «o balance cero» prometido. A Expo 92 foi un gran espectáculo e unha gran tolería.
O rei Juan Carlos, aclamado aquel 12 de outubro, tamén empezara os seus; pero poucos o sabían.