A Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica (ARMH) reclamou ao Goberno que sancione a Juan Carlos I por eloxiar a Franco no libro das súas memorias. O emérito di que o respectaba enormemente e apreciaba nel a intelixencia e o sentido político. Tamén conta que nunca permitiu que o criticasen na súa presenza.
Eu non lin o libro, pero, como non diga máis ca isto, se non defende os crimes da ditadura e a represión da oposición, non vexo motivo nin para a denuncia. Como non vai respectalo enormemente e como vai permitir que o critiquen diante del se o fixo rei? Tería que ser un Xudas Iscariote. Respecto a apreciar a intelixencia e sentido político, que pasa? Era parvo o invicto? Manteríase corenta anos no poder, con inimigos no propio bando, no propio Exército e coa aversión internacional se carecese de sentido político?
Cando os homes e mulleres da Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica descobren fosas comúns de republicanos «paseados» e cando quitan das rúas os nomes de criminais franquistas, síntome identificado con eles e agradecido; pero, cando ven a Guerra Civil como un enfrontamento entre bos e malos que se mantivo latente durante o franquismo, arrepíanme. Non podo entender que con Carmena na alcaldía de Madrid tentasen facer no cemiterio da Almudena un monumento funerario en memoria das vítimas do franquismo, no que aparecían os nomes de asasinos republicanos ben coñecidos. Non podo entender que Santiago Carrillo, responsable en boa parte das matanzas de Paracuellos, teña unha rúa en Madrid e non poida tela Villar Palasí, ministro de Educación no último Goberno de Franco e autor da reforma educativa que fixo posible o estudo das linguas vernáculas no ensino primario das comunidades bilingües. Pregunteille a Manolo Monge a razón do anatema e deume catro libros. «Toma —díxome—. Nalgún destes libros explícase». Linos e non explican nada. Nada hai que explicar. É sectarismo.
Pásame coa ARMH da Coruña. Apláudoa cando trae a San Amaro os restos do pintor Francisco Miguel, «paseado» en 1936, para darlle enterramento digno; cando rescata do esquecemento galegos mortos en campos de exterminio nazis; colaboro con ela cando se bate para recuperar a propiedade municipal da Casa Cornide, hoxe da familia Franco, e cando tenta concienciar o Goberno municipal da importancia de transformar o cárcere da Coruña nun centro de cultura. E fágoo gustoso, pero renego dela cando sae á caza de nomes ilustres de xente que preferiu o franquismo á República. Explicouno ben explicadiño o meu paisano Santos Juliá: «A democracia debe garantir que poida haber tantos relatos como persoas que participaron ou sufriron aquela ruptura en dúas Españas». Pois iso. E o do emérito paréceme queimar a pólvora en salvas.