A primeira propietaria dun pazo que coñecín logo de ser arquitecto deixoume as ideas moi claras: manter o monumento era un calvario. Sempre aparecía algo novo, sempre había que chamar a alguén para vir reparar algo: un electricista, un carpinteiro, un fontaneiro. Os problemas de mantemento que ten calquera casa multiplícanse de xeito exponencial, pola súa antigüidade e polo seu tamaño.
Foi así como contactou cunha empresa de eventos para que lle organizaran casamentos e outras festas nos xardíns para poder sufragar ese gran gasto constante. Foi así como fixeron moitos dos propietarios de pazos, que se converteron en escenarios de todo tipo de eventos.
Tal é a dimensión do asunto que cando chegou a pandemia acadamos a maior vaga de venda de pazos nunca vista, por non seren quen de poder mantelos en pé sen axudas adicionais.
Moitos deles naceron e viviron dos foros, eses contratos que lles adxudicaban unha parte da colleita dos labregos, millo e outros produtos que lles daba para sobrevivir folgadamente. Hoxe xa non existen os foros e hai que buscar alternativas de supervivencia, e non é doado cando hai tanta oferta similar.
Aínda que os donos son os titulares dos bens, son nosos porque forman parte da identidade galega, son a representación da época do millo como estrutura económica para manter o pobo rural galego. Gabámonos deles e mesmo os publicamos nas guías turísticas, polo que son parte do escaparate deste país. Non hai un censo destes elementos, se ben no Inventario Xeral de Patrimonio temos constancia de 900 exemplares.