«As persoas non somos papeis, detrás das solicitudes de dependencia hai casos moi duros»
A CORUÑA
La Asociación Galega na Defensa do Sistema Público de Dependencia e Discapacidade se presentó en A Coruña para visibilizar la realidad de familias y cuidadores: «Ducias de persoas morren sen ter o expediente resolto»
26 feb 2025 . Actualizado a las 18:54 h.Margarida Prieto, cuidadora de una persona con discapacidad y activista con años de experiencia, es una de las personas que forma la recién creada Asociación Galega na Defensa do Sistema Público de Dependencia e Discapacidade (ASGADeD), que este miércoles se dio a conocer en un acto en la Asociación Alexandre Bóveda de A Coruña.
«Cheguei ao mundo da dependencia por cuestións laborais, coñecendo así moitos casos e, ademais, dende fai vinte anos por algo persoal, xa que meu fillo ten TEA», relató la mujer, que añadió. «Cando empecei a buscar información todo o que encontrei foi por medio de asociacións, ninguén do sistema de saúde nin de servizos sociais da Xunta me informou de nada. Disto hai 20 anos e agora a situación é moito peor, o sistema foise deteriorando». De esta forma, Prieto introdujo uno de los motivos del nacimiento de la entidad, que persigue como primer objetivo «visibilizar a situación dos dependentes e das persoas con discapacidade en Galicia».
Acompañada de Francisco Vázquez, médico ya jubilado que ejerció toda su carrera de la mano del Sergas, y de Xosé Ramón Cendán, conocido activista, Prieto señaló el descontento de las familias y de trabajadores del sector cuidado ante las nuevas medidas de la Xunta. «Fai un ano a Xunta sorprendía en Nadal co anuncio do bono cuidado de 5.000 euros dentro do seu plan para reducir as listas de agarda, que moitos levábamos anos denunciando que superaban o ano de espera. Ducias de persoas falecen en Galicia agardando pola valoración e pola prestación», apuntó Prieto, que continuó refiriéndose a los cambios normativos. «Tras ese anuncio, un ano despois, lonxe de reducirse as listas de agarda, aumentaron, de forma que a media do último ano son 18 días máis con respecto ao anterior. Así, son moitos os colectivos que denuncian que en lugar de ampliarse os dereitos, se reduciron».
Prieto señaló que ante la situación «decidimos dar un paso adiante para tratar de revertir as cousas». Por eso, el primer objetivo de la entidad es visibilizar la situación de cientos de familias. «O bono coidado só sirve para cargar máis aínda o peso das mulleres que asisten a estas persoas na casa. Ademáis, o Servizo de Axuda ao Fogar (Saf) é o único que aporta calidade nestes coidados a domicilio polo que o que queremos é que se aumenten as prazas. Este persoal está precarizado con salarios de mil euros. En lugar diso, fomentan o bono coidado, que supón uns 400 euros ao mes para as familias e incrementan subvencións para ter que pagar prazas nas residencias privadas. Se non poñemos freno agora, chegaremos a un punto no que a situación será irreversible».
En cuanto al último cambio normativo, la unificación de los procedimientos de dependencia y discapacidad para agilizar la concesión da la ayuda, desde la entidad lamentan que esto supone la eliminación «do informe social, un documento básico para determinar o grao de dependencia e os servizos idóneos para esa persoa». «O traballador social é quen mellor coñece cada caso e a prestación máis axeitada, se eliminan isto vacían de contido o expediente, As persoas non somos papeis e detrás das solicitudes de dependencia hai casos moi duros», añadió Prieto.
Vázquez añadió que la media actual de espera para obtener la ayuda de dependencia en Galicia es de 388 días. «Esta medida, lonxe de reducir o prazo aos 6 meses, complica as cousas porque xera inseguridade. Hai persoas que acuden a tramitar a prestación e non saben como facelo, de forma que se a cubren mal, logo lle pediran un requerimento polo que finalmente os tempos alargaranse». Asimismo, señaló que las modificaciones también son trabas para el personal, «en lugar de contratar máis traballadores aplican cambios que lles supoñen máis carga laboral».
«O noso obxectivo é ser coma os suecos»
En el poco tiempo de vida de la entidad, un mes, son más de cien las personas que se han adherido. «Imos realizar charlas e tamén participar en diferentes movilizacións. Por exemplo, o día 13 estaremos en Ourense para apoiar a plataforma ProCAPD para reclamar que o centro desa cidade sexa xestionado de forma pública», indicó Vázquez.
Precisamente, demandar que los centros de dependientes, personas con discapacidad y mayores se gestionen públicamente es otra de su reivindicación. «O noso obxectivo é ser coma os suecos», señaló Vázquez, que argumentó que demandan un sistema cien por cien público, «non só a financiación, se non tamén a titularidade. Queremos que a xestión das residencias sexa plenamente pública, incluida a provisión dos coidados, de forma que os traballadores o sexán da Administración, ao igual que ocorre nos países nórdicos».
Desde el punto de vista de la naciente entidad, el sistema actual, con gestión privada de residencias financiadas con fondos públicos supone «un sistema de beneficiencia low cost». «O acceso as que son públicas é moi complicado. Unha persoa que teña ingresos de máis de 800 euros non pode acceder e os servicios de coidados destes centros son de calidade moi cuestionable. Así, as persoas que superen eses ingresos deben acudir a residencias de xestión privada, con prezos de 3.000 ou 3.500 euros ao mes en cidades como A Coruña ou Vigo, e de 2.000 noutros municipios. Son moi altos, eu teño a pensión máxima e non o podería pagar», apuntó Vázquez. El médico jubilado señaló que además las subvenciones que otorga la Xunta para estos caos son de unos 800 euros mensuales. «Ante estas dúas situacións estase a xerar unha situación de empobrecemento das clases medias», añadió.
El siguiente paso de la asociación será constituirse formalmente a la par que organizan charlas y actividades para dar a conocer la realidad de las familias que se enfrentan a estas dificultades.