A Xunta protexe a singularidade do inmoble e 1.447 obras do seu fondo
21 jul 2025 . Actualizado a las 18:44 h.A 11 días de que caducase o expediente para declarar BIC o Museo Carlos Maside de Sada, o Consello da Xunta anunciou que daba luz verde ao recoñecemento. Faino coincidindo cunha reunión que tiñan previsto realizar a tarde deste luns asociacións memorialistas e culturais na Coruña —e que mantiveron para abordar os pasos a seguir— para urxir ao Goberno autonómico a que non deixase pasar este prazo de dous anos para poñer en marcha o procedemento, que comezara a correr o 1 de agosto de 2023, cando a Dirección Xeral de Patrimonio Cultural da Xunta publicara a resolución.
A Xunta apoia recoñecer o inmoble e unha colección de 1.447 obras coa máxima protección polo seu valor. Esta resolución farase oficial nos próximos días coa publicación no DOG e baséase, segundo indican desde a Xunta, pola importancia a nivel histórico, arquitectónico e artístico.
O Museo Carlos Maside pasou anos pechado e o grupo Sargadelos acometeu unha reparación nas instalacións e reabriuno en xullo do 2023 tras sete anos de traballos. Este recinto, ideado nos anos 70 para recoller a arte galega de vangarda e que serviu para dar visibilidade a artistas no exilio, alberga máis de 4.000 pezas nos seus fondos, aínda que non todas están expostas. Se os seus fondos son notables, tamén o é o recinto, que foi deseñado por Andrés Fernández-Albalat con estruturas hexagonales. Alí pódense ver obras de Castelao, Maside, Souto, Laxeiro, Colmeiro, Raimundo Patiño ou Acisclo Manzano. Trala súa apertura o seu actual xestor propuxo o cambio de nome ao centro como Museo Sargadelos-Carlos Maside, un cambio non exento de polémica. Camilo Díaz, fillo de Isaac Díaz Pardo, considerou este feito un intento de apropiación ilegal.
«Ao seu valor arquitectónico úneselle ou seu papel na promoción e difusión dá obra dun grupo de artistas marcados polo exilio e polas xeracións posteriores que tomaron ou substitución non seu traballo para reforzar e actualizar unha identidade cultural galega propia fundamentada nas máis avanzadas tendencias artísticas e de pensamento europeas», precisan no anuncio do BIC para o Museo Carlos Maside.
Co Carlos Maside como ben de interese cultural, Galicia xa conta con 790 bens deste tipo.
«A declaración o Museo Carlos Maside únese á Fábrica de Sargadelos, no concello lucense de Cervo, que figura como ben de interese cultural na categoría de monumentos desde o 2015, despois de que o Parlamento de Galicia solicitara á Xunta en 2010 o inicio dos expedientes para declarar ben de interese cultural os recintos dos complexos do Castro de Samoedo e de Sargadelos, ligados ao Laboratorio de Formas, incluíndo as súas coleccións e biblioteca», precisaron dende a Xunta.
«A decisión responde a outros intereses, pero non aos culturais nin patrimoniais»
Desde a Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica da Coruña, o seu presidente, Carlos Babío, valorou a declaración como un paso positivo, pero pendentes de ler a declaración completa: «Por un lado, a valoración é positiva: se protexe o museo; pero por outra banda é inexplicable que a Xunta declare exclusivamente o Museo Carlos Maside e deixe fóra o Complexo Industrial das Cerámicas do Castro». A súa crítica céntrase na exclusión do proxecto industrial ideado por Isaac Díaz Pardo e Luís Seoane, que considera esencial para comprender o valor total do lugar. «Non se entende vendo que declarou no seu día as cerámicas de Sargadelos, cando a matriz da marca é no Castro, non en Sargadelos», afirmou. Para Babío, a decisión «responde a outros intereses, pero non aos culturais nin patrimoniais».
Babío advertiu de que a declaración non debe ser só formal: «Agardamos que esta declaración BIC poña en valor o museo; non é simplemente cumprir a lei de xeito rutinario». Denunciou o estado actual da instalación, que considerou «de total abandono», cun funcionamento moi limitado: «Non hai unha visita guiada, non se permiten visitas de grupos escolares, non hai un proxecto de musealización, non hai nada detrás desa apertura». Tamén lembrou que, se o expediente caducaba, o museo «ía entrar nunha situación irreversible».
Pola súa banda, o Concello de Sada celebrou a declaración como un recoñecemento «merecido a un espazo fundamental para entender a historia cultural e artística de Galicia no século XX». O goberno local considerou que é un paso positivo para a protección dun fondo irrepetible con obras de Castelao, Maruja Mallo, Luís Seoane, Laxeiro ou Urbano Lugrís, entre outros. O alcalde, Benito Portela, destacou que «desde o Concello sempre teremos a man tendida para colaborar na apertura e promoción deste museo». Tamén subliñou que esta declaración sitúa a Sada como un referente patrimonial: «Sada pasa a contar con tres bens inmobles oficialmente recoñecidos como BIC: A Terraza, o pazo de Meirás e o museo Carlos Maside».
O executivo municipal insistiu en que o valor do complexo vai máis alá do museo en si: «Forma parte dun proxecto —o do Sargadelos de Isaac Díaz Pardo e Luís Seoane— que revolucionou a relación entre industria, arte e cultura en Galicia». Tamén puxo en valor a figura de Carmen Arias de Castro, Mimina: «Foron terreos da súa familia sobre os que se levantou o complexo industrial».
O administrador único de Sargadelos, Segismundo García, confirmou que autorizou a declaración: «A min pedíronme a autorización fai meses e eu dina, nada máis». Sobre a posibilidade de declarar BIC tamén a fábrica do Castro, foi claro: «Eu opúxenme e sígome opoñendo». Aclarou que «a propiedade e a xestión segue sendo do grupo Sargadelos, neste caso da Fundación Sargadelos».