A escritora presenta en Galicia «Mis días con los Kopp», o seu debut na novela
25 dic 2022 . Actualizado a las 16:47 h.«Sempre escribín. E de pequena, aparte de contos curtos, os textos longos que facía eran como guións que eu imaxinaba para teatro ou para películas». Evoca a infancia Xita Rubert Castro (Barcelona, 1999), que acepta entre brincadeiras os cualificativos de peliculeira e teatreira. Filla da poeta focense Luisa Castro e o filósofo catalán Xavier Rubert de Ventós, o lector atento celebrará que ela non medrase definitivamente e que manteña ese espírito infantil que alenta esa «parte pallasa» que esconde dentro de si e unha «certa disposición á parodia», ambas trazas do seu carácter que, di, herdou dos seus avós da Mariña luguesa «e, máis concretamente, do avó Paco». Esa nena que se lembra no colexio co papel e o lapis na man, creando historias, anda por Galicia de librarías, presentando Mis días con los Kopp (Anagrama), o seu debut na novela. Este martes foi na terriña, en Bahía (Foz), este mércores está en Moito Conto (A Coruña, 19.00 horas) e o xoves en Cronopios (Santiago, á mesma hora).
O de pallasa admíteo por canto de absurdo, de obsceno poida haber neste relato raro, que agroma desde os recantos da estrañeza e no que un ata pode atopar ecos de Ionesco e Arrabal, que ela non renega pero que tampouco previra. Prefire cinguirse ao que considera «unha novela moi galega», aínda que non sabe moi ben explicar por que. Como evidencia, anota, está esa narradora que a un tempo está dicindo e ocultando, suxerindo e tapando.
A narradora é Virginia, «unha pícara [como lle chaman aos cativos en boa parte da Mariña luguesa e noutros lugares de Galicia] que, como pasa cos narradores máis novos, está fóra das imposturas sociais e capta mellor as solemnidades en ambientes en que todo vai á misa. A limpeza da súa mirada, porén, hai que poñela entre comiñas porque tamén agocha algo mórbido», que aflora de maneira moi humana, nos seus 17 anos, en forma de curiosidade e dunhas pulsións sexuais en ocasións malsás.
Virgi acompaña o pai a un encontro no que lle entregarán unha distinción ao seu amigo británico e profesor Andrew, que acode a España coa súa esposa Sonya e o fillo Bertrand. Nese punto nega que na súa visión crítica sobre os círculos intelectuais e universitarios, incluso de actitudes rixosas, teña unha raíz autobiográfica; tampouco recoñece tal na relación da rapaza co pai. E incide no seu pasado: «Eu crecín en Galicia ata xa maior, coa miña nai e os meus avós. Ese desfavorable retrato das clases intelectuais ten moito máis que ver coa miña intuición e a propia personalidade da narradora. É, por tanto, un produto de recreación literaria, de imaxinación, de caracterización», insiste Rubert.
A autora, que non confía nas planificacións, recorda como se viu un día anotando nun pano de mesa nun bar a primeira frase da novela: «Habíamos llegado con cierto retraso, pero allí nos esperaban Sonya y Andrew Kopp, plantados en la puerta del hotel».
Iso conxugouse coa figura de Bertrand, quen será o fillo, pero que era daquela un perfil psicolóxico que levaba protagonizando, durante anos, un relato e outro, de modo case torrencial. «Todos basculaban cara a ese personaxe central da novela, personaxes eludibles, que non sabes que lles pasa, que enfermidade padecen, se están a punto de morrer, personaxes moralmente ambiguos, e que acaba sendo un absurdo pallaso, ata tolo, parvo, que quebra esa solemnidade que no fondo é só un lustre social que enmascara cousas un pouco máis terribles».
A historia, continúa, seduciuna, intrigáballe saber que ía pasar. E tirou dos Kopp, e do pai e da filla, psicoloxicamente interesantes en si mesmos, pero especialmente relevantes por como se relacionan e reaccionan con Bertrand, «ese ser por un lado medio asqueroso e por outro fráxil, tenro», ante o que eles, á súa vez, acaban definíndose por como o tratan, por como o envolven.
A narración adopta forma retrospectiva. É unha Virginia adulta que retorna a esa fin de semana porque de socate parécelle que está chea de significados, de símbolos que aos 17 anos non soubo debullar; foi a derradeira viaxe que pai e filla compartiron antes de que a enfermidade o cambiara todo, tallara a lucidez do pai.
Rubert asegura que nin iso nin a decisión de que a narración fose dirixida a outra muller do grupo, Sonya, foron eleccións. «A propia historia e os personaxes vanche impoñendo certas decisións, que semellan máis intuicións literarias que opcións premeditadas», razoa. Virginia está rodeada dun grupo de persoas que ante a enfermidade, o sufrimento, o desexo, todas esas cousas complexas, incómodas, calan e agochan, reprimen. Agarda de Sonya que reaccione ante iso, constantemente apela a ela para que esperte. Porque sente unha conexión misteriosa coa muller, pese a que é esquiva, antipática.
A escritora non emprega planificacións nin se obsesiona coa linealidade narrativa. Vai desenvolvendo a escritura, que nesta novela, apunta, «case foi accidental, o que non está reñido co moi deliberado, porque o texto, as frases, as palabras están revisadas cincuenta veces».
«A literatura —confesa Rubert— é o centro da miña vida, incluso nas clases que dou, porque están vinculadas a textos literarios, e encántame dar clases [impárteas na Universidade de Princeton, nos Estados Unidos, ao tempo que fai o doutorado, e versan sobre as conexións entre filosofía, literatura e medicina], e gustaríame poder seguir dándoas. Pero a escritura é algo que vou facer sempre», subliña.
«Son moi esixente, trato o texto como se fose unha melodía»
«Son galega cen por cento», proclama Xita Rubert para lembrar que comezou escribindo en galego e que ata lle deron o premio Ánxel Casal de teatro. «Tiña 15 anos, aquilo foi incrible», relata para aclarar que antes desta estrea noveleira con Mis días con los Kopp —que escribiu con 22 anos— xa escribira outras tres novelas, aos 15, 17 e 20 anos, polo que non debe resultar estraño que esta obra agora pareza de golpe tan madura. «Son moi esixente co que escribo, reviso as frases 50 veces, teñen que ter sentido cando vinculas esa frase a outra paralela dez páxinas máis adiante e outra dez páxinas máis atrás. Trato o texto como se fose unha melodía ou un corpo en que todas as partes se relacionan e no que non pode haber nada en canto á forma que non teña sentido. Pero percibín esta novela como a primeira que quería publicar, porque non ten links directos ou conscientes con nada que eu lera. Ata me sorprendeu a min, vin unha voz que non se amarraba a referencias, non sei se chamala propia, non é que sexa a miña voz, senón a voz narradora», matiza para engadir que de moza caía na imitación, de Melville, Platón, Thomas Mann... Ela, di, non escribe poesía, tende á prosa, á novela psicolóxica, como gusta de ler autores aos que lles interesan os bordos difíciles da conduta, que indagan nas fendas, a vida, a enfermidade, a soidade, a morte..., «nada de autoficción nin de ‘‘tropecei no quiosco co meu exnoivo’’». E non para, polo que decontado se ve —«non tardarei»— tratando de publicar nun libro os contos que ten medio rematados. Tamén anda nun relato máis longo e nunha novela. «Non sei moi ben o que é unha escritora profesional, pero si que me vexo que traballo na escritura, que vou ir sacando as cousas que están á altura do que me gusta ler», avanza cunha seguridade envexable. Madía leva, chegou para quedar.