Aínda que dificilmente a miña lingua materna podería ter sido o galego (miña familia materna era estremeña), eu non lembro ter aprendido a falalo, cando menos no estrito sentido da sociolingüística, que distingue a aprendizaxe dunha segunda (ou terceira, ou cuarta…) lingua da adquisición da lingua materna, procesos que se rexen por dinámicas mentais radicalmente distintas. Supoño, polo tanto, malia non ser quen de lembralo nitidamente, que o galego foi permeándome na tenra infancia e cristalizando aos poucos nunha adquisición auditiva e oral, de xeito que, por exemplo, dende os dezasete ou dezaoito anos xa non volvín cruzar unha palabra en español con meu pai. Así, o meu humilde contributo ao parnaso das letras (en forma de ensaios, obras técnicas, poemarios e infinidade de colaboracións xornalísticas) foi, con poucas excepcións, na lingua de nós no convencemento de que, en boa medida, a coñecida tese de Sapir-Whorf contén un xermolo indiscutible: a lingua modela, ou modula, o pensamento. Comparto tamén a idea, ben fermosa, dos románticos de que é a lingua un dos elementos inherentes ao Volksgeist ou espírito dos pobos. En resumo, na plenitude da madurez intelectual, sinto co meu idioma un vencello que define como son e cal é o meu mapa do mundo.
O español resúltame, tamén, unha lingua moi querida. É a lingua de miña avoa, de miña madriña, de miña nai. É a lingua de Manrique, de Quevedo, de Bécquer, de Baroja, de Borges, estrelas rutilantes do universo. Como non amala?
Todos queremos facer o correcto e o que nos dita a conciencia pero o mundo é un sitio imperfecto, cimarrón, híbrido e, ademais, moi grande. Afirmárono brillantemente as Tanxu: non hai fronteiras. E as que hai son espurias e, sempre, impostas pola cegueira ou a intolerancia.
Unha señora polaca, que leva vinte anos en Galicia aprendendo violín a rapaces, obtivo un 100 sobre 100 nas probas obxectivas para profesora de violín na Escola Municipal de Música de Ames. Pero non aprobou o C1 de galego e a praza foi para unha rival cunha nota de 35 en violín pero que si aprobou o Celga. Algo, creo, estamos facendo mal e o seu sería dármoslle unha pensada.