Fernand Léger e Luis Seoane danse a man no circo na admiración do home común

Para Fernand Léger, o circo era pouco menos que a evolución máxica e esperpéntica do foro romano. Un gran igualador no que convivían os sobresaltos e as gargalladas dos ricos e os pobres. Un espectáculo de alma democrática. A Fundación Luis Seoane conseguiu condensar esta visión de entusiasmo estético e folclórico do artista cubista francés na súa nova exposición Movemento e cor. Estampas de circo de Fernand Léger e Luis Seoane, que se inaugurou na tarde de onte na sede coruñesa da institución e estará dispoñible ata o 30 de xaneiro.

Son 51 litografías, 34 en cor e 17 en branco e negro. Un regueiro que se segue, máis que en liña recta, en círculos. No ambiente persoal das catro paredes escuras da sala todas as pequenas escenas e situacións parecen mesturarse e crear cousas novas e distintas. O arlequín que chora, as contorsionistas de goma, o tigre que pasa en voo de gloria polo baleiro do aro e, por suposto, os que aplauden desde a platea. Todo o marabilloso mundo do circo está aquí, visualmente terxiversado polas formas imposibles da lupa vangardista de Léger.

Pero hai outra conversación fundamental nesta mostra. A modo de guinda, acompañan as elasticidades rocambolescas francesas unhas poucas obras do propio Luis Seoane. E non é algo embutido, forzado. É algo que vén moi a conto. Tal e como lembrou a directora da fundación, Carmen Jiménez, estes dous artistas «dialogan unidos por un tema popular que interesou a artistas de todo tipo, o circo».

Quizais son as procedencias ideolóxicas similares as que fan deste achegamento un fenómeno natural. Como dúas pezas de quebracabezas que esperaban pacientemente o momento de ser encaixadas. Este e aquel, galego e francés, danse a man na admiración do popular. Da vida ordinaria pasada pola lente do pincel. Do obreiro que loita por atopar unha esquina propia nun mundo que Léger vía como «rápido e desordenado». Un caos que tiña no medio circense a súa caricatura e tamén a súa condensación.

Esta conexión permanente dos pés coa terra, non tan habitual na nómina máis ben bohemia e nihilista do artisteo da segunda metade do século pasado, perfila a Seoane e a Léger como parte dunha mesma especie. A do creador concernido polas cousas do mundo. Pola beleza, pero tamén pola xustiza, polo pan e polo dereito á risa, que nas litografías legerianas colorean de tons moi particulares, os da produción libre que non se parece a máis nada que a si mesma.

É un dos maiores méritos que se poden alcanzar en calquera disciplina. O saber cicelar un sinal propio e recoñecible. Léger teno porque non é un cubista máis. Non é un homúnculo picassiano, a pesar de que os contextos compartidos son evidentes á primeira ollada. Consegue atopar, mergullando no lodo do posible e o imposible, algo distinto e estrañamente constante. O espectador case parece poder escoitar os arranxos musicais que acompañarían os espectáculos dos pequenos retratos. «Un espazo enorme no que evolucionan formas circulares. Nada se detén, todo se encadea». Ese é Léger. Un ollo posto nas innovacións retadoras da vangarda e outro no peón que súa e sofre e aplaude.

---

---