Mentres as escavadoras avanzan pola praia da Madalena, arrasando unha vexetación que durante décadas teceu un ecosistema natural e un escudo paisaxístico para Cedeira, xorde unha pregunta inevitable: pode chamarse rexeneración a un proceso que borra memoria, biodiversidade e equilibrio ambiental? Baixo o nome de recuperación, está a perderse un dos patrimonios naturais máis valiosos e espontáneos da zona urbana.
Asómome a esta escena cunha mestura de «satisfacción», sorpresa e un punto de decepción difícil de disimular.
Corría o inicio do ano 2014 cando, desde o concello, impulsamos a rexeneración da Madalena que, con todo rigor técnico e ambición ambiental, buscaba recuperar a praia sen desmontar a súa alma. A conexión directa co o ministro do ramo (Arias Cañete) supuxo a instalación inmediata da empalizada e a activación dun Plan que respectaba unha liña vermella: a zoa seca e a súa vexetación consolidada non se tocaban.
Había visión, había memoria. Entendíase que esas dunas urbanas ofrecían unha pantalla natural que protexía o carácter paisaxístico da ría, e ao mesmo tempo, matizaban a dureza da fachada urbana que se alzaba detrás. Árbores e matogueiras que creceron sós durante décadas, sobrevivindo a temporais e indiferentes aos debates sobre a súa orixe botánica. Se non eran puramente autóctonos, eran sen dúbida profundamente cedeiresas e da súa riqueza e beleza paisaxística dá boa conta as fotografías do naturista Rafael Loureiro.
Aquel proxecto foi combatido por moitos dos que hoxe, curiosamente, gardan silencio. Non se podía tocar area, nin espigón, nin herbas. Aquel ruído fixo que o proxecto abandonase a «via extrordinaria» do tramite de impacto ambiental para ser substituída polo trámite ordinario, vía lenta.
Entrado por fin o expediente na a súa fase final, recoñezo que non dubidei en apoialo, porque deriva do que no seu día impulsamos (aínda que agora con notorios recortes) e porque é de xustiza recoñecer que a praia necesita unha intervención que a blinde fronte aos temporais. Agora ben, apoio non é sinónimo de adhesión incondicional. E non podo, nin debo, compartir a decisión de descartar por completo a opción da conservación da vexetación existente, opción que figura no proxecto.
Fágome unha pregunta: Había realmente cobertura legal e respaldo administrativo formal para optar, sen máis, pola alternativa de arrasar toda a vexetación existente? Ou quizais esa decisión debería ter pasado por un procedemento máis rigoroso, transparente e motivado?
Dito isto, cabe recoñecer con gratitude o papel de quen, con compromiso e voz propia, lograron que a intervención non avanzase máis aló dos 430 metros executados. Grazas á presión social activada por referentes como Rafael Loureiro —cuxas imaxes e análises lémbrannos o valor do que se perde—, María Villar —voz clara dunha cidadanía inquieta— e colectivo Mulleres dá Area —gardiáns do sentido común ambiental—, abriuse polo menos unha oportunidade para repensar o rumbo. Se algo queda por facer, que sexa con intelixencia e respecto: aproveitar agora ese chan estruturado e enriquecido durante décadas por procesos naturais para reintroducir especies vexetais autóctonas ou compatibles, capaces de devolver parte da funcionalidade ambiental e a paisaxe que se arrasou. Pero cada día que pasa coas escavadoras traballando, é un día máis empobrecendo un substrato que o tempo enriquecera sen pedir permiso. Estamos a tempo hai outra áreas do proxecto nas que actuar mentres tanto.
Pero o actual goberno municipal, desde a ignorancia de quen non viviu en Cedeira, prefire perder o tempo desacreditando e afeando decisións que salvaron espazos estratéxicos para Cedeira: a compra dos «Marauzos» nos 90 que evitou un mar de cemento e a regulación dun solar particular (Hoxe Praza Roxa) que limitou a súa edificabilidade ao máximo dando un destino publico á maior parte da devandita propiedade.