O investigador destaca a honestidade científica deste autor polifacético
03 feb 2013 . Actualizado a las 07:00 h.Xosé Lois Armada (Cariño, 1977) introduciuse na arqueoloxía de rapaz, da man da obra de Federico Maciñeira Pardo de Lama (Santa María de Mogor, Mañón, 1870 - Ortigueira, 1943). Logo de rematar a carreira dedicouse a investigar, xa de maneira profesional, o traballo «deste pioneiro da arqueoloxía», que culminou nunha publicación coa Universidade de A Coruña, en 2003. Onte participou nun acto sobre Maciñeira organizado polo novo colectivo Nordés, en Bares e O Barqueiro,
-¿Quen foi Federico Maciñeira?
-Unha persoa moi polifacética que procede da vella fidalguía da época e que, por tradición familiar, está conectada coa política, o movemento agrarista e cultural. Unha persoa moi precoz, que con 20 ou 21 anos publica o seu primeiro libro, de máis de 300 páxinas, sobre a historia de Ortigueira. É, sobre todo, un pioneiro da arqueoloxía en Galicia e incluso está moi ben relacionado a nivel internacional, cos arqueólogos máis importantes de Francia ou Portugal.
-¿Como estudioso da súa obra, que resaltaría do seu traballo?
-Empeza moi cedo a percorrer a comarca (Ortegal) e fai un traballo importante de catalogación, practicamente de todos os xacementos da zona. El atopa a maioría dos dólmenes, castros, túmulos funerarios, xacementos romanos... e fai ademais excavacións nalgúns destes xacementos. Publica tres libros: Crónicas de Ortigueira (1891); San Andrés de Teixido (1923), recén reeditado por MAXTOR, de Valladolid; e Bares (1947), con carácter póstumo, por encargo expreso del, que se reeditou en 2002.
-En canto ao libro sobre Bares...
-É o tema do que máis se ocupa. Maciñeira é moi orixinal porque mentres outros autores da época se preocupan dos castros a el preocúpanlle as navegacións e os portos antigos. En Bares atopa ese tipo de restos arqueolóxicos e vai recollendo todas as testemuñas que rematan no libro. Defende a idea do porto fenicio xa no primeiro artigo que publica, en 1890, cando está empezando, e vai acopiando datos que sosteñan esa idea. Hoxe está bastante claro que a escolleira de Bares é un fenómeno natural, algo que xa lle plantexa a Maciñeira un inglés que visita a zona a finais do século XIX, pero el non o cre. Non hai situación histórica que permita explicar esa inversión de man de obra colectiva, descomunal; nin por densidade de poboación, nin por actividade comercial se xustifica facer iso.
-Abriu zanxas na praia...
-Acadou unha subvención de 5.000 pesetas e fixo zanxas e sondaxes a barrena na praia de Bares. A tradición popular dicía que debaixo da area había unha grada de pedra enorme, como punto de recalada de barcos, e intenta atopar ese baldosado.
-¿Que supuxo Maciñeira para a arqueoloxía galega?
-É punteiro desde o punto de vista técnico, na metodoloxía. O que o fai tan importante é que se sitúa na transición entre os historiadores románticos, do séxulo XIX, e a primeira arqueoloxía científica que se fai en Galicia, na Universidade de Santiago e no Seminario de Estudos Galegos. Supón un nexo entre estas dúas tradicións (...). De feito, cando se celebra a Semana Cultural Galega en Porto, no ano 1935, defíneno como «o patriarca dos arqueólogos galegos».
-¿Que destacaría do autor?
-A honestidade científica, é unha persoa moi minuciosa na descrición dos datos e das fontes de información; a súa curiosidade intelectual, sempre en contacto con xentes de todo tipo, carteándose coas principais figuras da época, dentro e fóra de España (escríbenlle moito pedíndolle fotografías e debuxos, incluso do estranxeiro, porque daquela as publicacións arqueolóxicas sobre Galicia eran moi escasas); e o carácter polifacético. Foi alcalde de Ortigueira en dúas ocasións, e concelleiro... membro fundador da Real Academia Galega, protagonista destacado do movemento agrarista, moi comprometido, reivindicou o ferrocarril da costa, escribiu moito en La Voz de Galicia (tiña relación con Juan Fernández Latorre, a quen apoiaba politicamente). Fixo unha colección de pezas que doou á Universidade de Santiago, que se atopan na facultade de Historia.
xosé lois armada arqueólogo de cariño
«Defendeu a idea do porto fenicio de Bares, hoxe sábese que se trata dun fenómeno natural»