Nalgún lugar da casa gardo unha caixa de zapatos con cartas. O solpor dunha época. Unha pequena mostra dun mundo desaparecido. Cartas dun tempo que permitía outras comunicacións máis inmediatas, pero no que un papel dentro dun sobre proporcionaba maior poder emocional á mensaxe. Non son quen de tiralas. Que un anaco de memoria daqueles anos remate no colector do lixo me parece algo sórdido, imposible de soportar. Pero tampouco me atrevo a abrilas de novo, aínda que só sexa por curiosidade. Hai unha explicación: descubriría que a persoa á que foron dirixidas me resulta estraña. Estando no cárcere, o escritor arxentino Miguel Ángel Molfino recibiu noticias de Juan Carlos Onetti, ao que admiraba dende a distancia. Para enganar os filtros penitenciarios, o autor de Los adioses remitiulle unha misiva na que finxía ser un dos seus irmáns. Un irmán de ultramar que lle dedicaba unha carta solidaria confirmándolle que a vida, tan caprichosa ás veces, adoita regalarnos épocas de gloria sen que sexamos capaces de distinguir que as estamos atravesando. A traxicomedia tende a repetirse. As cartas que conservo na caixa de zapatos eran a resposta a outras que eu escribía sen saber que deambulaba, precisamente, por un tempo de gloria. Cartas que nos escribiamos coas mesmas mans que se examina Sophia de Melo en cinco versos de precisión clínica: «Côncavas de ter / Longas de desejo / Frescas de abandono / Consumidas de espanto / Inquietas de tocar e não prender». Monólogos que se volvían intensos, sobreactuados. Pero tamén inocentes, lixeiros. Lembraba Molfino estes días que perdeu a misiva de Onetti nunha mudanza, aquel agasallo inesperado do irmán ficticio de ultramar. A carta que o emocionou durante o encerro non resistiu un cambio de residencia. Esvaceuse no tránsito. As miñas, pola contra, empéñanse en resistir entre catro paredes de cartón. Insisten en soportar as vicisitudes do paso do tempo. Pregúntome a que tipo de rigores estarán resistindo agora as mans que me escribían. Que camiños tomarían as que me dedicaron esas caligrafías polas que non me atrevo a pasar de novo. Nunha noite triunfal, Onetti deixouse vencer ante unhas cuartillas en branco e deulle solución a todas as preguntas: «La libertad es un aire habitual, sin perfumes exóticos, que se respira junto con el oxígeno sin pensarlo. [...] Y la vida es uno mismo, y uno mismo son los otros».