Eutanasia é palabra clara e proposta nobre: axudar a «ben morrer». Tamén, de difícil execución. Porque a morte é a máis extrema das que Jaspers chama «situacións-límite». Imposibles de cambiar en si, só podemos cambiar a propia actitude ante elas. Enfrontar a morte non é fácil, nin para quen morre nin para quen acompaña.
O desafío é común, porque afecta a todos como humanos. Propón unha tarefa que debe unir a sociedade, antes de calquera distinción de credo ou de partido, de fe ou increnza. Ante todo, é un problema ético. Debemos buscar xuntos o modo de axudar a que a morte sexa o máis humana posible. E iso só pode afrontarse analizando as consecuencias que -para o individuo, para a familia e para a sociedade- van ter tanto os tratamentos médicos como as leis que os vaian regular.
Non é fácil, repito. Alóngase a duración da vida, avanzan os tratamentos e cambian os usos e posibilidades sociais. Non existe a solución perfecta, e será preciso adoptar a menos mala. O que cómpre é procurala con mente honesta e corazón limpo, buscando unicamente a solución máis humana. Sería fatal que, en lugar de unir forzas e saberes, a sociedade entrase nunha batalla entre a Igrexa e o Parlamento, entre crentes e non crentes.
Ben sei que pode parecer que con estas reflexións estou escapando á pregunta que me puxeron para o artigo: eutanasia si ou eutanasia non? Respondo: non sei. Como teólogo, estou seguro do fundamental: aqueles prácticas ou leis que entre todos encontremos como as mellores son as que, digámolo así, quere Deus. E penso tamén que, xusto porque son crente e vexo a creación entregada por Deus á nosa responsabilidade humana, é nela onde debemos buscar as razóns do mellor. Falando en Encrucillada do caso Ramón Sampedro, escribín: «Acertaremos ou non, pero o que sexa bo para o ateo seráo tamén para o crente, pois trátase de que sexa bo para a persoa».
Aí acaban as miñas seguridades. Nesta busca, a Biblia e a relixión ofrecen valores transcendentes e poden axudar para tomar, sen partidismos, a opción que pareza máis correcta. Pero en canto ás razóns únome ao diálogo común do discurso ético rigoroso, que inclúe a súa difícil prolongación no político. Nese campo, opino que é prioritario aproveitar todo avance nos coidados paliativos. Opino igualmente que, dada a implicación de distintas liberdades, non só as do enfermo, máis que de dereito, convén falar de despenalización. Nos casos extremos prefiro non xulgar, respectando as conciencias e confiando no amor infinito de Deus.