Aquel que vexo en fronte cando saio do portal pasa o día sentado no antepeito dun escaparate cun cartel escrito a man que pide axuda. Os ollos tenos como perdidos, sen mirada, e parece que non escoita sequera a insistente ladaíña do semáforo acústico «peón, pode pasar». Ese pousadoiro debe de ser apreciado; os bos postos rífanse, pero entre os vellos hai unha especie de protocolo, o que se ausenta entrégalle ao próximo maior o habitáculo nese tanatorio invisible.
Na escena urbana a súa presenza é ineludible. Veñen sendo un reclamo activo á conciencia acomodada dunha sociedade que goza maioritariamente do estado de benestar desde que a res publica substituíu caridade por dereitos. Son persoas cun revés na vida, anónimas case sempre, pero a súa perseveranza fai que non pasen inadvertidas. Cando morre un deles, alguén máis sensible ca os demais coloca nese lugar unha vela ou unha flor.
Son apenas a punta do iceberg dos que habitan nas marxes deste mundo desenvolvido. Millóns de seres desprazados, migrantes, menores escravizados e vítimas de abusos que parecen predestinados a carecer de todo.
O home dixital dispón da tecnoloxía que permite á información invadir o noso espazo cotián a través dos dispositivos electrónicos. Esa intrusión pode volvernos superficiais e inducir emocións primarias e efémeras que substitúen os sentimentos conscientes que implican a responsabilidade cara ao outro. Cando saímos á rúa, dalgún xeito, humanizámonos porque entramos nun contorno democrático onde se pode ver e sentir unha parte limitada da realidade; diante dunha pantalla deshumanizámonos un pouco porque a cascada de infortunios lévanos a repregarnos ao ámbito privado. Hai, en certa medida, unha insoportabilidade fronte ás imaxes do sufrimento alleo, que podemos mirar sen inmutarnos ou, simplemente, desconectar.
Sen democracia non hai xustiza e o capitalismo sen civilizar pode ser cruel. Ante a confrontación da realidade que temos diante dos nosos ollos e o que se reflicte na pantalla, para non caer no ritual perverso do egoísmo, vale a pena saír da casca individual para construír un novo humanismo que parta da responsabilidade de cada un e, como colectivo, reclamar insistentemente o respecto dos dereitos humanos universais.
Fronte á tentación da insensibilidade social resoan uns versos de Pessoa: «Eu adoro todas as coisas e o meu coração é um albergue aberto toda a noite… Amo tudo, animo tudo, empresto humanidade a tudo. Aos homens e ás pedras, ás almas e ás máquinas».