
A casa é extensión do corpo, un espazo que protexe, pero que tamén encerra. Neste sentido, a fiestra sempre foi un símbolo literario de límites e posibilidades, a fenda ou fronteira entre a pel e o áspero mundo exterior. Moitos personaxes femininos ollaron a través dela, soñando cunha vida distinta, con maior liberdade, cun destino que se lles nega ou que parece inalcanzable. Desde Emma Bovary, que contempla a distancia como un refuxio das súas ilusións románticas, ata Jane Eyre, que sente o desexo de voar máis aló das restricións sociais. As fillas de Bernarda Alba, encerradas na súa casa e abafadas pola represión, tamén miran de cando en vez pola fiestra. «Non hai barreira, fechadura nin ferrollo que poidas impoñer á liberdade da miña mente», dixo Virginia Woolf.
A editorial Siruela vén de publicar un fermoso libro —De hija a madre, de madre a hija— na súa colección Biblioteca de Ensayo para celebrar o centenario do nacemento Carmen Martín Gaite. Trátase de dúas pezas breves: un soño coa súa nai e unha evocación da súa filla. E non pode ser máis veraz a reflexión que fai esta autora respecto dese mirar polas xanelas: «Estaba mucho más allá, en ese más allá ilocalizable adonde precisamente ponen proa los ojos de todas las mujeres del mundo cuando miran por una ventana y la convierten en punto de embarque, en andén, en alfombra mágica desde donde se hacen invisibles para fugarse». E máis adiante: «La mujer que leía una carta o que estaba guisando… levanta una persiana o un visillo, y de sus ojos entumecidos empiezan a salir enloquecidos, rumbo al horizonte, pájaros en bandada que ningún ornitólogo podrá clasificar»… Escapar, aínda que a fuga non sempre sexa física o posible, foi o anhelo de todas estas mulleres.