Facultades de Medicina, sabedoría e orde
OPINIÓN
Sabedoría e orde. Dous conceptos que se unen baixo a máxima de Virxilio rerum cognoscere causas, que reflicte a procura da comprensión e a orde a través do coñecemento. Os romanos, influenciados polo estoicismo, crían que a sabedoría residía en comprender esta orde e vivir en harmonía con ela.
Esta reflexión céntrase no debate actual sobre a necesidade de incrementar o número de facultades de Medicina. Logo de atopar un posible inicio de acordo, descentralizando Medicina con unidades docentes integradas por docentes das tres universidades galegas, a altura de miras parece que está a prevalecer para o futuro do sistema sanitario galego.
Debemos profundar na descentralización e en buscar solucións que corrixan os problemas sanitarios que existen en Galicia e para unha verdadeira vertebración da comunidade galega. Pero nos localismos máis exacerbados non está a solución. Todo o contrario: na unión e no traballo en común faise ese camiño conxunto en beneficio de todos.
Unha das claves deste problema é simple: o déficit actual non é de médicos, senón de especialistas. Segundo o Ministerio de Sanidade, no 2021 había en España máis de 192.000 médicos activos (cociente de 406 por 100.000 habitantes, por encima da media OCDE), pero cunha distribución desequilibrada por especialidades e territorio.
Onde se atopa o atasco desta situación? Sen dúbida está na formación especializada (mir), non no grao. Na convocatoria 2024-2025 houbo uns 15.000 aspirantes ao mir para unhas 9.000 prazas. Hai máis médicos ca prazas para especializarse.
Unha nova facultade de Medicina non é a solución. E non o é porque o desfasamento temporal entre a súa creación e o impacto real no sistema é de máis dunha década.
Se analizamos tamén as previsións demográficas, estas non xustifican un incremento sostido de prazas. Porque, cando as xubilacións se reduzan e as novas promocións de especialistas cheguen, pode producirse un excedente de profesionais sen praza e mesmo de graduados que non teñan a posibilidade de acceder á formación como especialistas.
Tampouco debemos pasar por alto que aumentar facultades sen recursos humanos suficientes ameaza a calidade docente. Multiplicar facultades sen resolver o déficit docente suporía unha degradación da calidade formativa, algo que coa descentralización non sucedería.
De igual forma, aumentar o número de graduados cunha hipotética nova facultade, sen aumentar o número de prazas de residencia acreditadas, só xeraría frustración e fuga de talento.
Aquí topámonos tamén co argumento de que «moitos estudantes galegos teñen que estudar fóra», problema que se resolvería con reformas do sistema de acceso á universidade, non con novas facultades.
En conclusión, o aumento de facultades de Medicina non resolve o problema real do sistema sanitario español, que é estrutural e ten que ver coa capacidade formativa do sistema mir; a planificación a medio e longo prazo das xubilacións, e a falta de profesorado acreditado nas universidades.
Abrir máis facultades sen resolver estes tres puntos non só non arranxaría o problema, senón que podería agravalo ao xerar exceso de graduados sen especialidade, rebaixar a calidade formativa e desequilibrar aínda máis o sistema.
Por iso é o momento da xenerosidade, porque non o esquezamos: avanzar na descentralización de Medicina é o camiño a seguir para garantir a mellor formación dos futuros médicos.