Os pontevedreses abren as festas cantando. Falo da pequena patria, que é onde empezan todas as cousas. Duns anos para acó, a iniciativa consiste en reunir centos de persoas nas prazas da Boa Vila para cantar xuntos. Poucas cousas tan fermosas nestes tempos revoltos e tan crispados, coas noticias a arder nos xornais, que mesmo parece que acaba o mundo; poucas cousas tan estimulantes, digo, coma este cantar comunitario que propoñen os irmáns Xesteira e os amigos do grupo Maravallada, inspirados en parte nesa outra iniciativa popular que son os cantos de taberna a percorrer o país.
Nos primeiros anos da década dos sesenta, o meu irmán e mais eu baixabamos polas tardes dende o instituto, dende a alameda ata a ponte do Burgo, de volta á casa, acompañados coa música das tabernas. O meu tío Saturno paraba nos Maristas, o meu tío Alfredo na Navarra, o meu pai nos Catro Gatos… Había máis. Ben lembro o nome de moitas delas: o Parvadas, as Tres Ventanas, e de don Paco, o Chinito nos Churruschaos, a Racha nas Corbaceiras, Casa Limpias, as Tres Portiñas, a Capilla na praza de San Xosé… Na Capilla foi onde por primeira vez vin unha lamprea viva, que collera Luciano na fervenza do Lérez. E na Navarra foi onde apareceu en Pontevedra o primeiro pipo de metílico, que precintara o gobernador civil. Alá iamos os rapaces ver o pipo coma quen vai ver unha bomba da guerra mundial. O caso do metílico, en 1963, foi un dos escándalos máis soados na historia da posguerra, un envelenamento masivo a partir da manipulación do alcohol nas bebidas, moi principalmente o licor café. As cifras oficiais intentaron aliviar o asunto, pero houbo varios miles de afectados, entre os que perderon a vida e os que quedaron cegos.
Pero o que lembro con especial saudade era a música: voces ben aqueladas e harmónicas que contra o final da tarde saían das tabernas. Nos Catro Gatos cantaba a xente da Polifónica. E non eran os únicos a competir. Entraba un grupo que non era da casa e os seareiros mandaban parar. «Estes veñen roubarnos o aire», dicían. Roubar o aire quere dicir vir coller o xeito, a personalidade do grupo de cantores, as harmonías propias, pois cadaquén tiña as súas.
Esta idea da música comunitaria acompañoume sempre, e mesmo acompañou a miña infancia e parte da miña adolescencia. Nunca faltaban as voces os días de festa, despois de comer, a música que escoitabamos nas tabernas: o San Benitiño, a Pandeirada, o Velaí vai, a Rosiña... Ata que un día non sei se o mesmo gobernador do metílico mandou poñer na parede o cartel de «prohibido cantar» e debaixo «prohibido escupir e blasfemar». Parece difícil entender a relación entre unha cousa e as outras. Mais o caso é que, a partir de entón, as músicas esmoreceron, igual que esmoreceron as tabernas, cos pipos contra a parede e o ramo de loureiro na porta anunciando o viño novo. Fermosa iniciativa a dos meus veciños pontevedreses celebrando a Peregrina.