Ahmed arriscou a vida para reducir un dos asasinos do atentado en Australia e vén de se converter en heroe para erguer unha pregunta xeral: cantos estariamos dispostos a facer o que el fixo? Non sei que porcentaxe da sociedade o faría, pero si sei que o heroísmo non está ao alcance de todos. Cando acudo aos centros de ensino para lle falar ao alumnado dalgunha novela miña que se desenvolve nas guerras analizo o papel das vítimas, dos verdugos e dos heroes, entre moitos outros temas. Sempre teimo en que a condición de vítima non é equiparable á do heroe, lugar en que, máis dunha vez, colocamos aquela. Esta parte acéptana todos axiña, e semellan comprendela sen problema. Mais cando falamos do verdugo ou do asasino, xa non hai unanimidade. Hai quen non asimila que o asasino, se se dan as circunstancias concretas, estea na clase, entre nós. E nese silencio tenso moitos miran de imaxinar que compañeiro, ou profesor, podería ser, ou mesmo confrontan a posibilidade inquietante de ser eles mesmos. Case sempre lles lembro as palabras de Primo Levi, de que os monstros existen pero son demasiado pouco numerosos para ser verdadeiramente perigosos; os que son realmente perigosos son os homes comúns. E aí estamos todos. O alumnado sorpréndese de que o recordo adoite castigar máis ao supervivente có verdugo, xa que o supervivente é consciente de que son poucos os que saben camiñar á morte con dignidade. E aí aparece o heroe, alguén que, de primeiras, sobre todo nun campo de concentración, está morto se non é un ser solitario e existen seres próximos que o fan vulnerable. Por iso, a resistencia e o heroísmo teñen unha condición azarosa que vai acompañada de ausencia de medo, tamén de inconsciencia, empatía, capacidade de se poñer no lugar do outro, e de certos valores asentados na xustiza e solidariedade, elementos todos de persoas comúns como Ahmed, que, en momentos cruciais, non miran para outro lado e fan o que nós, se cadra, nunca nos atreveriamos a facer.