«Desde que te fuches, pásame o mesmo: non fago nada e non paro. Sobre todo non paro de darle voltas a cabeza»
21 ago 2024 . Actualizado a las 05:00 h.Benquerido amigo: Como di un de Verín, que ti ben coñeces, «desde que me xubilei non fago nada e non paro». Pois ben, a min, desde que te fuches, pásame o mesmo: non fago nada e non paro. Sobre todo non paro de darle voltas a cabeza. Verás…
Non paro de lembrar as derradeiras palabras que me escribiches, cinco días antes da partida, mentres unha góndola me transportaba polos canais de Aveiro: «Eu non me movo de Ourense. Non teño ido, non creo que o faga, a Lobeira a disfrutar dos frescos solpores ou dos prometedores menceres. As cousas non rulan ben por aquí». E claro que non rulaban. Non era O tempo na Luparia, era outro tempo. Por iso agora, na túa ausencia, meu amigo, non fago nada e non paro. Non paro de pensar nos anos daquela infancia compartida, día tras día, na Escola dos Irmáns La Salle de Verín, onde todas as mañás cantabamos, por imperativo legal, o Cara al sol no patio de recreo, firmes como soldadiños de chumbo. Logo entrabamos na clase, como sabes, para sentármonos naqueles pupitres con tinteiros incrustados de porcelana blanca e tinta de Pelikan, nos que aprendimos a escribir con plumilla unha caligrafía de manual. Sábeno ben os nosos pequenos nocellos golpeados a miúdo cunha regra de buxo, experimentando en carne propia que «a letra con sangue entra».
Sí, desde que te fuches, Plácido, cruzando definitivamente a raia que nos separa do outro mundo, non fago nada e non paro. Non paro de escoitar o estrondo das chocas dos cigarróns cando, nesa etapa escolar, nos estaba prohibido sair a rúa para celebrar o Entroido. Non fago nada e non paro. Como non paro de contemplar esa fotografía en branco e negro do noso curso na que ninguén sorrí (cousa que che chamaba a atención), e que che servíu de referente cinematográfico no filme Pretérito imperfecto. Ou aquela outra na que, de adolescentes, estamos na praia de Xixón, a donde nos escapáramos a un concerto de Miguel Ríos, para o que o Jaime Noguerol —outro amigo de La Salle—, lle fixo máis tarde a letra dalgúns temas.
Non fago nada e non paro, Plácido. Non paro de mirar o cartel publicitario, que conservo, da obra de teatro Escuadra hacia la muerte de Alfonso Sastre, patrocinado por Confecciones Mariño, que media ducia de rapaces de Verín (entre os que estaba meu irmán, outro Plácido coa cámara ao lombo) estreamos no Salón Parroquial baixo a dirección de Enrique Gómez Pato, e ao que ti dedicaches (xunto cos seus Patiños) un fermoso documental de homenaxe. Sí, pasou o tempo, amigo, e non paro de pensar o rápido que nos puxeron as pilas da madurez cando aínda éramos unhos balbinos vilegos. Todo, ata que o ensino, a literatura e o cinema chegaron a cruzarse de novo nas nosas vidas. Ti detrás dunha cámara, coa gorra estilo Taviani, buscando os efectos dos travellings, subido a unha carretilla de construción para descubrirnos a vida polas rúas de Verín. A vida inmortal que nos mira cos ollos ben abertos como nun cadro de Díaz Pardo.
Non fago nada e non paro, Plácido. Non paro de verte «cesteando» co Toño do Val por Castro de Leboreiro; de recitar Maios, Conversas e petiscos de Pato como un afiador de palabras; de compartir co teu pai o Bodegón da familia; de pensar na alegría que lle darás á Xan Moreno cando te vexa chegar, alén da eternidade, con ise Pretérito imperfecto que lle levas rematado. Non paro de escoitarte, compañeiro arraiano, cantando con Zeca Afonso e Moustaki no escenario luminoso e inmenso no que brilan as estrelas.
Alá vas, divino irreverente, sin cruces (para que máis…!) nin flores con cintas funerarias (chega ben un caravel de abril na solapa invisíbel que te cubre), facendo gala da túa exemplar austeridade. Por iso, camarada, non fago nada e non paro. Non paro de lembrar a cara de todas e todos os que se achegaron a despedirte; as palabras sentidas do teu colega de oficio, Aser Álvarez, ou os versos de Antonino Nieto, recitados por unha lírica voz emocionada; as bágoas invisibles e profundas de Mercedes, Mariana e Daniel, sempre ao teu lado. Alá vas, amigo, como nas secuencias finais de Pretérito imperfecto, camiñando devagar entre as tumbas dos amigos mortos no cemiterio de Verín, mentres pensas que os nosos nunca morren cando quedan na memoria dos que agardamos o turno. Alá vas como un persoeiro de ficción, como un cineasta berlanguiano, que por algo levas no teu nome unha das mellores películas do cine español.
Si, non fago nada e non paro. Non paro de pensar que hoxe Verín ben vale unha misa de groria na catedral dos soños. Unha misa laica —tranquilo Plácido, non te alporices— que nos confirme que a túa morte nunca será a culminación dunha derrota. Xa ves, non fago nada e non paro…!