… E non o esquecerá mentres viva. Iso foi o que me pasou a min cando tería uns 12 anos. Con esa idade asistía a unha escola primaria feminina do meu pobo e, á saída das clases, algunhas nenas, quedabamos un anaquiño para xogar, á comba ou ao brilé, principalmente. Aquel día dos feitos que vou narrar, tocou comba. Colocámonos nunha beirarrúa, diante dun bar, e nunha destas, saltando e cantando aví, chorí, patacas frí… tropecei cun pé na maldita corda e fun dar cos fuciños nunha das ventás do bar. O cristal rompeu en anacos e do bar saíu o dono, cun xenio endemoñado, a advertirme que lle tiña que pagar os desperfectos que ascendían, alomenos, a unhas 500 pesetas. Os tres euros de hoxe en día, nos anos 60 e pico era unha cantidade considerable! Marchei moi desgustada para a casa e conteillo á miña irmá, que tiña a metade de anos ca min. «Se llo digo á mamá, mátame», expreseille así o meu pánico a ser castigada. “Espera a que veña o papá, que sempre trae cartos”, aconselloume miña irmá que, con 6 anos, xa apuntaba maneiras de muller resolutiva. O peor era que o noso pai traballaba na Illa de Ons e non viña a miúdo á casa. Así que non tiña salvación. Ou iso coidaba. Ao día seguinte chanteime no bar, diante de Suso, o dono, que agora xa non amosaba nin un ápice de furia e incluso me tratou con cariño, manifestándome que non me preocupara, que pagaba el o cristal. «Sempre me gustou a xente que da a cara, e ti es moi valente por vires falar comigo», chufoume Suso. A min quitoume a pesada lousa que me emplastaba a alma e recuperei a alegría infantil que cría perdida. E morreu o conto, abofé, pero…aaaai!, cada vez que me viña á memoria o devandito episodio, sentía que estaba en dobre débeda con aquel home. Unha por perdoarme o diñeiro e outra, por non dicirllo nunca a meus pais. Cando Suso estaba na antesala da morte, sentado nunha cadeira de rodas, diante do seu bar, abordeino e recordeille o que fixera por min. Confesoume que non se lembraba de nada pero deixou esvarar unhas bágoas polas súas meixelas. A min embargoume a súa emoción e tamén me botei a chorar. Oxalá que o meu pranto sincero servise para mostrarlle a gratitude que levaba gardada dentro de min desde a miña nenez!