Da madrugada do 6 de setembro de 1717

CAMBADOS

MARTINA MISER

01 mar 2020 . Actualizado a las 05:00 h.

vento da travesía avelino ochoa

As mulleres de San Vicente que vendían legumes en Cambados abandonaron o asedio da Casa da Fonte mentres se discutía axustizar ou non ao capitán. Ninguén máis se foi, pero elas declararon que ao chegar a Fefiñáns xa era soado que no Grove mataran entre todos ao señor. A lenda adiantárase á historia. Polo demais, para interpretar axeitadamente os feitos desa madrugada, despois de que José Andrés Sánchez Portocarrerro, malferido, asinase á forza un documento que parecía eximir aos veciños de pagaren foros, eu tería que acudir non sei si a un antropólogo ou a un autor teatral. Foi algo así como a cena libera que celebraban os gladiadores romanos a noite anterior aos combates ou mesmo a Última Cea de Xesucristo, antes do calvario: sen abandonaren a Casa da Fonte, os veciños pediron viño, uns á taberna e outros a cadansúa casa, na busca dunha especie de liberación ou por adiviñaren o que ía vir. Sentáronse en roda no chan e comeron dos manxares que quedaban na fidalga Casa da Fonte.

Relatouno o capitán: «Se siguió que los sobredichos fueron buscar algunos jarros de vino que bevieron allí y parte dellos se los a traydo la tavernera puesta por dicho Jacinto de Lores en la mesma aldea y otros binieron por mano de algunoss dellos quitando pan del que avía en mi casa y algunas lagostas y pescado que estava cozido comiendo todo. Y me hicieron bever y dicho scrivano por fuerza y en defecto se conttinuarían los palos». No relato coincide o escribán José de la Yglesia: «Dispusieron se trajese vino. Como se trajo más de siete u ocho azumbres y para beberlo sacaron de una arca un poco de pan y unas lagostas que allaron cozidas. De ttodo comieron y vevieron asta que se artaron». No centro do círculo situaron ao capitán e ao escribán e obrigáronos a beber de pé ata a mañanciña. Testemuñou o escribán: «Precisando a dicho Don Joseph a que beviese, ‘Veve, perro’, y en ttodo el coloquio referido en que a avido gran confusión ubo diferentes pareceres enttre ellos, unos diciendo ‘matémosl’ y otros de la carta de pago». Coincidiu o capitán: «poniéndose los acusados sentados en rueda y a mi y a dicho scrivano que estuviésemos en pie como lo emos echo».

Expulsado de San Vicente

Xa no amencer, despois da esmorga e de tomar consellos nese ambiente, un dos veciños, posto en pé, ergueu unha vara do gando como se fose bastón de mando ou báculo, e anunciou, todo o solemne que soubo, que pronunciaba auto polo que ordenaba ao malferido Capitán de Valga que nunca máis volvese a San Vicente: «El uno dellos dijo que con acuerdo de los demás dava Auto por donde mandaba que dicho Don Joseph y scrivano saliesen luego de dicha felegresía y no bolviesen más a ella y que si no lo acían no se usaría con ellos de misericordia ejecutando y pronunciando con una bara de labranza en la mano paseándose en el quarto de dicha casa».

Nese intre chegou recado de don Pedro Mareque para que baixasen cos presos á reitoral. Os veciños obedeceron pero rodeando a casa do cura e proseguindo coas partidas vixiantes pola parroquia. O Capitán de Valga e o escribán xa non sabían se foran absoltos nin topaban xeito de pediren auxilio.