Baixo o vento do oeste repenicaban as follas dos castiñeiros no tempo das antigas eiras que coroaban as hortas do Souto. Retumban nestes días na túa memoria ecos dos sachos das irmás buscando ameixas e berberechos na area do cantil, aló por debaixo das rochas onde moraban os queimacasas, mentres os homes andaban aos linqueiróns coas espitas. Xogaba o centeo coa brisa da mañá nos fondais das veigas dos Fríos, e ti regresabas chorando para a casa desde A Fieiteira, porque a moza e fermosa mestra da rústica escola de Abanqueiro expulsárache por non atender nin deixar escoitar as explicacións das súas leccións de aritmética elemental.
Máis có merecido castigo que talvez che esperaba ao chegar a casa, lamentabas que posiblemente nunca máis a poderías volver mirar de cerca: a rabia e dor da infantil inocencia dun amor imposible cravadas no teu pequecho corazón. E namentres avanzabas cos ollos ateigados de bagullas, aínda que che sorría ao teu paso, o camiño non celebraba a túa primeira derrota amorosa. Cando ías á altura de Xión, o regato animouche a erguerte do chan, e indicouche que tomases a pasantía da fonte das Bouciñas.
Aló arriba atopaches a túa nai. Viña de regar as xudías, tomateiras e o ceboliño da testa da leira que recibía a auga das brañas de Miñortos. Colleuche da man e levouche para a casa. Contácheslle a verdade. Ela ía encargarse de comunicarllo a teu pai cando viñese do mar pola noite. Até entón terían que pasar varias horas, transcorrerían tan lentamente que talvez arestora non seriamos capaces de soportar tal lentitude. Despois de comer, a nai enviouche a cavar nas baixas parras do Regalo, unha miniatura na extensa agra de As Cabadas, territorio agora destripado pola implacable máquina do tempo.
Logo dos refolgos dos mariñeiros tras fondear os seus barcos e racús debaixo da taberna de María a Martela, vixiabas os seus movementos nas gamelas e tamén na praia desde a atalaia dunha eira que alumeaba a branca calma que desprendía unha vella sobreira. Desde ese mesmo privilexiado lugar, observabas como nacía a noite sobre as augas das Viriñas, aló no fondo da ría, onde as sombras xa cubrían a illa de Cortegada.
Experimentaches horas máis tarde que nada doía tanto coma a indiferenza. Era noite pechada cando o pai entrou na casa. Durmías e soñabas que andabas co fouciño cortando a mosqueira na leira da Boqueiriña. Cando espertaches, escoitaches os murmurios dos pais no cuarto do lado. Só entendiches que dicían: «Non sei que imos facer con este rapaz». Un tempo despois, que che pareceu moito, volviches soñar que te adormeceras debaixo dun carballo na beira do regueiro moi cerca das viñas do Canto. E viches como nun abrente aparecía diante túa esta escena: estabas parado diante da vivenda dos Calceteiros. Desde alí, desde o Montiño, na compaña de Manolo e Lucho, empezabas unha nova andaina escolar en Boiro.
Cando te erguiches pola mañá, o pai xa marchara para o mar. Foise cando cantou o galo na Devesa. A nai andaba entre as cacerolas da vella cociña. Púxoche nunha cunca as papas de fariña enriba da lacena. Ao acabar, díxoche que colleras a legoña pequena e que foses cavar debaixo das viñas das Barreiras, xunto das casas do Quico e do Emilio. Cando chegaches ao lugar, aínda estaba húmida a herba dos arredores. Sentado nos brandos valados fuches aprendendo pouco a pouco o vocabulario que practicaban as cepas e os bacelos. E desde o mesmo sitio viches por primeira vez o idilio que existía entre o pobre manancial que alí brotaba e os lirios amarelos que producían as espadañas que se erguían na estreita canle de auga que desembocaba na corredoira de pedra da Devesa. Baixo a sombra das vimbieiras, quedabas enfeitizado observando os delicados e rápidos movementos das febles e fermosas bolboretas.