Rememorar. Segundo o dicionario da Academia Galega: traer novamente á memoria. Rememoramos, vellos compañeiros, cando pasamos polo Souto. Na entrada, logo da costiña, cando a tarde xa se inclinaba levemente, había xente traballando, desbrozando na que era a horta do señor Marcelino o Roxo, que gabea pola ladeira do monte e continúa nun piñeiral que remata nos outeiros dos Miñotos. Escoitei que a mercaran xunto coas ruínas da casa, separada por un carreiro da de José o Caneo, arestora unha edificación sen teito, nin fiestras nin portas.
Rememoramos outra vez ao chegar á casa dos Calceteiros. Tamén me contaron que venderan a toxeira que hai en fronte da vivenda de Celsa, onde van levantar un novo edificio. Alí, a día de hoxe, aínda fican inmóbiles envoltos na súa mudez de granito, indiferentes, nos seus extremos os dous outeiros que nos servían como atalaias, miradoiros, desde onde divisabamos todo o litoral, desde o peirao do Bodión ata Punta do Capitán, pasando polo serradoiro dos Figueira, a Pedra do Camarón e a Telleira. E preguntámonos, compañeiros, se se estará pondo de moda a nosa aldea, antano tan recatada, apartada e ignorada.
Na curva do Montiño, no lateral do camiño debaixo dos piñeiros, doce níscaros en fila morren en silencio entre a herba e arumes esparexidos. Sentimos pena por eles. Mentres atravesamos o fondal de Faldexín imos falando sós cara a Brión. E de súpeto, estalou entre a ramaxe dos carballos un potente movemento das ás de pomba torcaza. Pardeaba a tarde sobre a ladeira do monte. Nese intre, coma un suave resplandor caía a luz sobre as viñas solitarias, e á vez iluminaba, acendía, a cor amarela dos vimbios, semellante a dos peteiros dos merlos, que gardaban silencio na testa dunha leira sen cultivar.
Uns cantos metros máis adiante, cando as sombras do atardecer declinaban sobre o vieiro, outra vez soou un movemento das ás de aves entre os piñeiros. Dende lonxe viñeron ladridos de cans. Mirando cara ao leste, albiscábanse os tellados das primeiras casas de Brión, sobre os que o fume das chemineas formaba unha nube azulada. E aló embaixo, á esquerda, dúas vacas castañas pacendo, e aínda máis abaixo, o mar descansaba nunha calma aburrida. Nun cornecho xunto dunha muralla, había unha mata de flores silvestres. Din que canto máis recenden é cando xa están murchas. E logo vibrou unha música na caixa sonora da memoria, onde as voces calaban.
Rememoramos de novo. Rememoramos ao despedirnos do Souto. Compañeiros, lembrades? Había na nosa aldea mozas de voces melodiosas, que nos emocionaban. Nós sabiámolas distinguir cando cantaban no coro da igrexa baixo a batuta do cura Baldomar nas mañás dos domingos na misa das doce do mediodía, unha hora na que o sol desparramaba unha luz de ouro e acuarela sobre as lápidas do recollido cemiterio. Baldomar tomou o temón da parroquia trala marcha de don Joaquín, quen, segundo unha amiga da súa irmá, marchou sen a capa coa que chegou «porque os fieis aínda que poucos e bos, colléronme a capa e non ma devolveron».
Cando atravesamos Brión, cantaba a auga do regato que a cruza camiño das brañas dos Laguchos e de Miñón. Cando alcanzamos as derradeiras vivendas, detrás dunha horta escoitouse o cacarexo dunhas galiñas. Despois miramos unha vaca de cor castaña escura que pacía nun cercado, despois do cal, unha ducia de ovellas enlamadas pastaban na compaña de catro ocas brancas pero sucias, manchadas, nun amplo prado sobre o que se estendía a negra gamela da noite. E de novo volvemos rememorar. Rememoramos uns versos que tiñamos lido uns días antes e que rezan así: «O amor, ao marchar, levando o tempo consigo, déixanos o recordo do seu peso». Amén.