Nove de marzo. Ceo anubrado. Altérnanse chuvascos e escampadas na tarde ventosa e fresca. Facía dous meses que non camiñabas polos arredores do val do río Coroño. Hai paxaros por todos os currunchos: bandadas de estorniños pousados no tendido eléctrico, bandadas de aves miúdas cuxos nomes esqueciches trazando voos irregulares e caprichosos no aire cargado de humidade. Mais non miraches andoriñas. Talvez aínda non regresaron. Faltan días para que chegue oficialmente a primavera. Entón empezarán a colgar os seus niños nos invisibles balcóns das casas. E tampouco parece que viñese o tempo de escoitar o lamento do cuco, esa ave que vive a conta das demais, e que ataca os seus niños cando quedan sós. O cuco é o temor e o tremor dos máis pequenos, que se agochan debaixo das viñas e entre as silveiras.
Cando cruzas por entre as casas dunha aldea, lembras que na vosa infancia campestre, despois dos invernos había nas portas das cortes e dos alboios montóns de esterco fumeando e oíase o renxer das portas e fiestras. Bisagras e pechaduras estaban oxidadas por falta de graxa ou de aceite. Aínda hogano, despois da tantos chuvieiros distinguimos o forte olor do gas dos candís e do carburo das buxías, aparatos cos que se iluminaban as cociñas nas escuras noites de inverno, cando fóra resoaban as voces dos homes que regresaban da baiuca.
Avanzas lentamente cara á corte da egua Lúa. Chámala. O animal mira e despois vén. Mais marcha enseguida. Volves chamala e a besta regresa porque che viu a galleta na man. E pensaches que xa te esqueceras da lingua das eguas. Había moito tempo que non a practicabas. Botácheslle unha longa mirada ao pacífico equino branco coas patas enlamadas. E de súpeto unha cifra arrepiante resplandece na túa memoria: oito millóns de cabalos morreron rebentados polo esforzo na primeira Grande Guerra europea. No outro lado da aldea, na testa dunha leira a carón dunha horta con casa dentro, había varada unha foraborda (unha gamela grande con motor). Navegaba nun mar da herba durmida.
E foi nese intre cando lembraches que cando erades uns rapaces, nas praias do Bodión e da Agañán había un forte olor a piche e alcatrán cando carenaban as gamelas e os botes ou cando lles daban a patente aos barcos. Era neses días nos que a marea estaba sobre o cantil, onde varios homes recollían as redes para pescar anguías que se estendían desde case o peirao até a punta do Capitán. E namentres iso ocorría, vós conduciades as ovellas pola pasantía dos Fríos, onde rumoreaba a auga do regato e a voz do vento tatexaba entre os fieitos dos arredores.
Xa naqueles afastados tempos, coma arestora, vós amabades o sol. Frecuentabades os areais e tamén o pequeno peirao, cerca da canteira do Naranxo. Mais tamén gustabades dos carreiros e sendeiros que había entre os piñeiros e carballos da parte baixa do monte. Sentiades devoción polo canto dos paxaros, sobre todo dos merlos e verderolos. Desfrutabades da cor verde cando vos envorcabades sen camisolas sobre a húmida e brillante herba das brañas dos Miñortos, onde murmuraban as espadanas coas que se alfombraba a calzada de pedra da igrexa de Abanqueiro na festividade do Santo Cristovo, o patrón da nosa parroquia e tamén dos taxistas.
Mais ao mesmo tempo vos emocionaba mirar como caían as pingueiras da choiva sobre as ramas dos salgueiros e ameneiros que se erguían na marxe dos regatos e como escorrían polos cristais das fiestras. E mentres ficabades aterrados, silenciosos e tremendo nas noites nas que a tronada vos deixaba sen luz, os relampos percorrían e iluminaban as enlamadas corredoiras das vosas aldeas. E logo duns minutos parado mirando para o val desde a costa de Bermo, veu a ti unha imaxe recente: as cabezas amarelas dos narcisos inclinándose diante da calma e a paz da tarde no camiño de entrada ás casas de pedra de Coviñas e na base do cruceiro da ponte de Teaño.