Poucas certezas había nos nosos inocentes corazóns cando aínda eramos nenos, non é verdade vellos compañeiros? Sabiamos que tralo día viña a escuridade da noite e logo desta volvía outra vez a luz do día. Tamén que trala choiva escampaba e podía haber nubes ou sol. Logo do temporal aparecía lentamente a calma. Eran pequenas certezas que acadabamos a través da observación do tempo circular das estacións, das colleitas. Mais tamén axiña aprendemos outra dunha veracidade máis xenérica e dramática á vez: todas as criaturas de Deus eran mortais.
Polos mesmos días, máis ou menos, tamén soubemos que os nosos animais, incluídos os gatos e cans, detestaban ser mascotas. Queriámolos a todos. Pertencían ás nosas casas e, polo tanto, eran coma da familia, anque rara vez durmían baixo o noso teito. Mesmo nós tamén aborrecíamos o feito de que se cravasen as aguilladas (varas longas que levaban un cravo afiado introducido na punta) coas que se estimulaba o gando. Pinchaban as vacas con elas nas ancas ou no pescozo cando se paraban a descansar esgotadas no carreiro da Cova da Silva, logo de turrar polo carro ateigado de batume desde os montes de Moimenta. Rexeitabamos estas prácticas por parte de adultos que eran máis brutos cás vacas, ás que outros trataban con máis delicadeza. Nós odiabamos estes actos, coma os nosos cans rexeitaban ser animais de compañía. Todos ocupabamos o noso lugar e á vez sabiamos que había que loitar para sobrevivir.
Lembrades compañeiros canto medo pasabamos? E sen embargo non temiamos nin os tronos nin os relampos. E non nos agochabamos deles debaixo das árbores. Escoitabamos como soaban e caían sobre as copas dos piñeiros e eucaliptos desde o campo aberto ou desde as despexadas ladeiras dos montes. Desde eses mesmos lugares mirabamos o firme andar de homes e mulleres e tamén dos animais desfilando xuntos polas pasantías, polas cortiñas e bouciñas. E mesmo os ollabamos fendendo leña nas eiras ou nos lindeiros das toxeiras ou labrando os campos ermos. Mentres recordas entre as brétemas do pasado estas escenas, desde o balcón contemplas a túa dona sentada nun banco da rúa, e diste a ti mesmo: «Ás veces téñoche medo, miña rula». Pregúntaste o porqué e respóndeste que non o sabes e que talvez «nunca o saberei, como tampouco sei por que sempre temín as cobras».
Ascendes a costa de Vista Alegre e chegas andando até o Espiño. Estás diante da que era a casa labrega dos avós maternos. Empeza a orballar miudiño. Dáslle a volta á vivenda e por detrás observas o estado da horta. Case nada ten que ver coa que pisabas cando eras un rapaz. Por aqueles días da túa alegre infancia non había un cuberto e unha adega tan impresionantes en toda a aldea. Sentes unha fonda tristeza e ao mesmo tempo unha tenue ledicia.
Agora xa chove. Baixo a choiva lembras as frías madrugadas do inverno daqueles tempos. Entón túa nai erguíase e prendíalle lume á leña da lareira. Desde a cama escoitabas o gurgullar da caldeireta sobre o lume posta no trespés. Nese cachifallo de latón cociñábase o almorzo para o gando (tonas, patacas vellas, millo, verduras, salvado…), en primeiro lugar para a Pinta, a vaca que producía o leite para as vosas papas de arroz ou de fariña de millo. Un pouco máis tarde, un chirlar de moitos paxaros á vez, guindábavos fóra dos catres.
Reemprendes o camiño cara á Lara. A viña está a pingar, coma a túa cabeza. Estamos na metade de abril e os paxaros non paran de trasfegar. As rulas pousadas no tendido eléctrico enchen de arrolos a Devesa, a Seara e o que resta da veiga das Certaíñas. Identifícaste coa quietude das pedras dos arredores. E logo dunha breve pausa pensas: «Ah!, aqueles anos de pelotas de trapo, de zancos, trompos ou buxainas, bólas, estornelas e peletres, aqueles non volverán máis!».