En primeira persoa, por María Rei Vilas, docente e escritora | Artellar historias foi unha afección recorrente durante toda a infancia
17 abr 2023 . Actualizado a las 19:07 h.Nacín na Laracha, nunha casa de portas abertas. Medrei detrás do mostrador dunha ferraxería rexentada pola miña nai.
Lin imaxes e inventei historias antes de aprender a ler palabras.
Na miña vila había un cine, o Gran Salón Tenerife. Lembro unhas portas grandes, de dobre folla. Durante a semana, deixaban aberta a parte superior. A través dela, podías ver dentro os paneis que anunciaban as vindeiras proxeccións. Cada panel contiña doce fotogramas da película. Para poder velos ben, agarrábame con forza ao bordo da porta e erguíame sobre a punta dos pés ata que a dor provocada polas cambras nas pernas me obrigaba a descansar uns segundos. Volvía, unha e outra vez, observaba cada detalle, ata fixar aquelas imaxes na memoria. Despois, pasaba días xogando a artellar unha película na cabeza. Ás veces, ía ao cine co meu irmán maior. E, con frecuencia, o filme resultábame estraño, porque personaxes e feitos nada tiñan cos que eu imaxinara.
Artellar historias foi unha afección recorrente durante toda a infancia. E o faiado da casa o espazo especialmente propicio para iso. Alí, baixo o tellado sostido por trabes de carballo, envellecían, en andeis de madeira, a louza e os cubertos que noutrora miña nai e meu pai alugaban para vodas, bautizos e festas varias que se celebraban nas casas; as maletas cheas de teas que as miñas tías trouxeran de Suíza; a hucha de castiñeiro, que transportou o enxoval de noiva cando miña nai veu vivir á Laracha un amor que a morte axiña lle arrebatou. Nós convertiamos o baúl en sartego do conde Drácula, as teas en vestidos, paredes ou leitos. Aquel faiado foi castelo de vampiros, patio de veciños, illa na que naufragar, cova de Alí Babá... escenario, en fin, de mil aventuras imaxinadas e vividas.
Fame de libros
Cando aprendín a ler palabras, os libros desprazaron aos paneis do cine Tenerife e alimentaron unha imaxinación desexosa de mergullarse noutros mundos. De nena, pasei moita fame de libros. Desquiteime de adulta, con verdadeiros festíns de novelas e relatos.
Medrei rodeada de mulleres fortes ás que lles custaba mirar o pasado de fronte. Mulleres envoltas en silencios tecidos de dor, de medo, de culpa. E chegou o día en que souben que quería poñer no papel as súas historias; historias de mulleres ás que case ninguén escoitara malia que tiñan tanto que dicir.
E as follas enchéronse de flores de ferro.
Foron dous anos de escoitar, documentarse, crear personaxes, escenarios, tramas... dous anos vivindo en Briana. Así naceu esta novela.
O premio García Barros foi un agasallo inesperado; a publicación en Editorial Galaxia, que leva sete décadas publicando en galego contra vento e marea, unha honra. Pero a verdadeira maxia obrouse cando lectoras e lectores a fixeron súa e riron, choraron e loitaron a carón de Aurora, Olga, Catarina, Lola, Nidia...; acompañaron o espertar de Camila, e solidarizáronse coa dor e a culpa de Antón.
Cada encontro en clubs de lectura e institutos sempre ten un matiz novo; cada quen ve na novela a súa propia vila —Briana xa é calquera vila galega— e atopa nela as vivencias das súas propias flores de ferro.
«Chorei lendo», dinme con frecuencia. «Eu tamén escribindo» é a miña resposta. Porque nesta novela, agochados entre as historias que se contan, están ocultos episodios da miña propia vida; porque para narrar as escenas de perdas tiven que botar man das miñas propias perdas; porque, como Camila, as pantasmas da infancia viviron durante anos nos pesadelos.
Polas lectoras e lectores, por todas as flores de ferro, pagou a pena escribila.
Aló van seis edicións. E, este ano, o Premio San Clemente foi a última parada dunha viaxe perfecta, porque foi un xurado de mozas e mozos quen o outorgou. E, malia ser unha novela complexa e extensa, sempre a concibín coma unha ponte entre xeracións. Porque coas máis novas temos unha débeda: entregarlles unha historia que é tamén súa; porque só sabendo quen son, de onde veñen, poderán decidir en liberdade a onde queren ir ou, mellor aínda , quen queren ser.
Por certo, o venres foi 14 de abril, aniversario da voda de Antón e Olga. En Briana houbo festa. Celebraban a proclamación da II República.
Uns apuntes biográficos
María Rei Vilas. María Rei Vilas naceu na Laracha no ano 1964. É profesora de Bioloxía e Xeoloxía no instituto Agra de Leborís, no seu municipio natal, ademais de autora de libros de texto e guías didácticas relaciondas co ensino das materias que imparte. Flores de ferro, publicación da que fala neste texto, foi a súa primeira novela. Un traballo literario por certo levado ao teatro polo colectivo Melandrainas de Arteixo nunha peza estreada moi recentemente no Teatro Colón da Coruña.E en Carballo poderá verse o vindeiro 5 de maio.