La Voz e Concello de Dumbría entregan hoxe ás 12.00 horas os galardóns, no Conco
15 nov 2025 . Actualizado a las 05:00 h.Máis de 300 textos, entre modalidade escolar e de adultos, concorreron este 2025 aos certames literarios Territorio Vákner, convocados por La Voz, Radio Voz e Concello de Dumbría. Seguen a continuación os relatos premiados na categoría de maiores de 16 anos (adultos):
Lúa chea sobre Pedra Cabalgada: primeiro premio
PEDRO RIELO LAMELA (pontevedra, 52 anos)
Chegou á vila algo atoldada, coa cabeza bulindo. Non tiña unha misión doada: acabar con quen tanto mal estaba a facer. Imposible deixar de pensar no Vákner, que fendía nos seus miolos coa forza dunha voz antiga. Vivir con medo non era unha opción. A moza era a elixida tras os últimos acontecementos. Levaba tempo sen atacar, pero de novo actuou no itinerario do Ara Solis, o altar sagrado do Camiño a Fisterra. As historias que corrían entre os veciños bisbaban sobre dous corpos deixados como aviso do poder de transformarse nun buzaco lobo.
O primeiro corpo era o dunha muller, caída de lado, coas mans abicadas coma se tentase aferrarse ao aire. O cabelo húmido cubría parcialmente a faciana, deixando entrever uns ollos fixos no ceo, baleiros de vida. As roupas estaban esgazadas en varios puntos, e no peito había fendas profundas.
O segundo corpo, dun rapaz máis novo, fora trasladado a un regato. Tiña a pel con múltiples bostelas. Unha das súas mans tentara aferrarse a un pau crebado, inútil defensa diante do terror. Ao redor, o chan amosaba farpas enormes e restos de terra removida. Tentaran agochar o sucedido, mais a verdade adoita ser teimuda.
A rapaza empurrou a porta da taberna dun empurrón. Cheiraba a caldo de galiña, e a tabaco de liar, na mesa na que varios homes xogaban á baralla. Só ergueron a vista para darlle un grolo á augardente e fitar na moza que chegou mollada polo froallo. O silencio xebraba o gume dunha navalla.
—Veño acabar coa besta —espetou con seguridade.
—Outra lampantín máis, moita inocencia», dixo un dos homes. «Has quedar sen tripas, tes un pé na cova —engadiu.
Sentou nun banco xunto á parede. Coa man no peto, sacou o reloxo do avó. Ao abrilo, a esfera de marfil tremía baixo a luz morna da taberna. O punteiro avanzaba cun tic-tac irregular: ás veces tan lento que parecía parar, outras tan rápido que case non se vía. No interior da tapa, gravadas con trazo feble, unhas palabras: Adest Tempus. Chegara a hora: había que actuar de contado.
Cando era unha cativa o avó contárallo en segredo, coa voz alostregada de quen cargaba co peso das culpas. Na súa mocidade, enfrontárase a quen facía o mal, sen éxito, ata usar aquel reloxo como sinal do tempo sen marcha atrás. Nunca se gabara e, de feito, viña ser unha conta sen saldar.
—«Sei que alguén da nosa familia ten que acabar con ese lobo medio home», lembraba coma un ladaíña, un remorso.
Aqueles homes abesullaban en silencio. Algúns fixeron o sinal da cruz, outros apartaron a vista.
Despois de deixar a taberna, a rapaza, que deu máis voltas ca un sarillo, notou como o frío da noite se apelicaba na súa pel. Encamiñouse cara Buxantes, torre de vixilancia da ría para defensa dos ataques normandos e tamén protección nos tempos de Alfonso VII do mosteiro de Moraime. O lar da besta.
Sabía que pasaba as noites no Castro das Teixoeiras, e que limpa o sangue das vítimas no río Xallas, sempre vagante e inzado de corvos, como nos lembraba Pondal.
Buscouno ata chegar á Pedra Cabalgada, ao rente do Brazal nunha noite na que por momentos chovía a cimbraceos. Unha rocha sobre outra, pura alquimia da natureza que ben coñecía a besta, xa que alí acabara coa vida de varios peregrinos. Un bispo de Armenia describiu a súa ferocidade a finais do século XV.
Alí estaba, no alto, amosando a súa bravura de guerreiro do alén. A lúa chea, a do cazador, era un reclamo para que saíse do seu cubil. Así foi. O Vákner ergueu o seu corpo enorme, fuscallo que se cala nos ósos. Sombra que retumba, coas poutas relando o chan e aqueles ollos de muxicas.
Intimidaba. Pés quentes, cabeza fría. Sen vacilar, a rapaza rompeu un ovo sobre o chan. A xema, símbolo de vida, acoutou un terreo no que non se atrevía a entrar. Estirou as gadoupas, pero ela, tan guerreira, mantívose firme. O seu ouveo chegou ás quimbambas, como un desafío, e a criatura baixou a cabeza, curiosa e enfurecida. A heroína sentiu que lle estaba a dicir: «Es un incauto, non acabarás comigo. Son eterno». Sen dicir ren, espallou sobre o corpo auga salgada dunha cuncha de vieira.
O Vákner, aínda poderoso, virou cara atrás coa prudencia do inmolado. Que o leve o patanexo, non lle daba a virada.
—Veño no nome do fillo de Zebedeo. Non vas acabar co apóstolo. Luz vise meae dirige me eh protege me. Arrenégote, besta sen alma. Acabarás no Averno entre demos con fígados de serpe.
Botouse para atrás, medindo cada movemento da besta. Sacou da zamarra de la un coitelo bendicido na igrexa de San Pedro e o metal reflectiu na escintilante lúa. Sentiu algo de mágoa, quen era o monstro?
Nun aceno rápido, verteu unha presada de sal para trazar un lindeiro ao pé do lobishome.
Retrocedeu, arfando, co corpo tenso, e un bruar abaneou as árbores. O corazón da moza latexou a toque de beta, consciente de que cada movemento era unha danza coa morte e cada segundo contaba. Avanzou de novo facendo crer que o chan ía esfanicarse baixo o seu peso, mentres ela deu un salto cara atrás, sentido o cheiro a ferro na terra deixada pola besta. Un golpe rápido provocou que esta se detivese. Correu, esquivando un golpe das poutas cegadas, e sentiu o aire cortante rabuñando a eito. Chufa, carrizo! O Vákner, grande coma un día sen pan, bufou co corpo en tensión, cos ollos fumegando e coa rapaza sentindo a súa forza primitiva. Pensou en ter piedade.
O monstro ergueuse de novo. Non tiña dabondo. Colleu unhas xestas para azoutar ao lobishome, que acabou esmorecendo sen pedir clemencia. Só un laído procedente dunha dor medieval. Sorprendeuse ao enxergar no seu brazo dereito unha marca con forma de «U» invertido.
Algo confundida, regresou á taberna vitoriosa para dar conta do seu fito. Estaban liberados, pero cando a viron, liscaron a fume de carozo. Apoiouse baldada na barra e, ao mirarse no espello, viu un mostacho na cella. Tamén unha frondosa barba. Un intenso calafrío deixouna abuada, sen alma.
Cando abriu a boca, advertiu uns afiados cabeiros reclamando unha nova dentada de sangue.
Vákner vs. Tronante: segundo premio
mayka mouzo lema (arou, camariñas, 34 anos)
Chega ao cabo do mundo xusto a tempo para ver a posta de sol. O lugar está ateigado de xente: turistas facendo fotos, parellas sacando selfis... El ten cara de pampo, de home canso.
Pensa que é un covarde, que tivo que fuxir ata a fin do mundo para escapar da súa propia vida.
—Ten depresión —dixéralle o médico.
—Que vou ter depresión! —refutara el, enfadado.
Saíranlle bochas nos beizos e unha migraña no lado dereito da cabeza que o acompañaba cada mañá de oficina. Tiña un bo choio, nun banco suízo de moito prestixio. Tiña cartos, moitos. Un físico decente e unha moza xeitosa, de tetas perfectas. Tiña, porque xa non ten. O bo é que tampouco ten a cara chea de aldrogas nin a dor continua na testa. «Son un covarde», volve repetirse.
Alí remata todo. Mira a caída do cantil. Voar dende alí sería doado, só que non ten ás. Cando sae de Fisterra, de camiño á fonda onde se hospeda, desvíase un pouco e aparece no medio do monte. A brétema faise dona do lugar e enrólase entre as ramas. «Que escuro está todo, mimadriña!», pensa. Ve unha sombra no camiño e sinte o tremor da terra e o murmurio das árbores. Recende a podre, a carroña, como o fedor do alento dun voitre. Camiña rápido e atopa o camiño de volta de pura sorte.
Cando chega á fonda Carmiña, co corazón saíndolle pola boca, tópase coa filla da dona, unha rapaza nova e guapa que lle pregunta por que está tan angustiado. El explícalle, entre bafexos, o encontro que tivo no bosque.
—Iso é o Vákner, que andará de caza. Pero tranquilo, que non come humanos.
—O que?
—O Vákner, home, o Vákner.
Con esa explicación, ten que afondar máis no asunto e ver de que se trata. Colle o móbil e escribe o nome en Google. Ah, unha lenda máis do Camiño. O seu avó adoitaba contarlle historias similares cando ía de vacacións de verán á súa casa. Contos e trolas. Como que eran descendentes dos tempestarios: dos antigos tronantes, donos da terra e do ceo, do raio e do trono.
«A única tormenta que teño dentro é a do medo», pensa. «E a do SIBO», engade. Róelle o estómago. A rapaza empúrrao cara ao comedor, preguntándolle se ten fame. El non sabe se a ten ou se, pola contra, é indixestión. Ela non agarda a súa resposta e desaparece na cociña. Hai unha parella de franceses comendo nunha esquina. Quéixanse do servizo, da comida e das sabas da cama. Por suposto, son franceses. Un chisquiño máis tarde, ela aparece cunha cunca de caldo. Cheira ben e decide que ten fame.
A rapaza preséntase: chámase Néboa.
—Tes nome de tronanta —pensa—, pero dío en alto.
Ela fica seria, cos ollos coma cuncas de caldo.
—E ti que sabes? —di, coas cellas engurradas.
El tartamudea.
—Era unha parvada. Pensei que che gustaban as lendas.
Ela entrecerra os ollos con sospeita, pero non di ren. No canto, desaparece outra vez na cociña e aparece cunha botella de licor de herbas e dous vasos de chupito. Sírvelle un grolo e el míraa de esguello.
—Veña, home.
Accede. Tómao dunha sentada e sente que lle arde o esófago.
—Tes o pelo ben bonito» —dille ela, observando os remuíños do seu cabelo escuro con mechas azuis.
—É natural —apunta el, con fachenda.
—Xa... Sabías que os tronantes teñen a cor do pelo azul e adoitan aparecerse coma señoritos de cidade?
—E que convocan as tormentas mexando sobre o po dos camiños.
—Moito sabes, para ser un señorito urbanita.
—É culpa do meu avó, que lle encantaba contar contos —explica, encolléndose de ombreiros.
Ela sérvelle outro trago de licor de herbas. El remata a cunca de caldo. Xa vai polo terceiro chupito cando, sen vir a conto, decide contarlle a súa vida: o traballo en Suíza, a suposta depresión, a ruptura coa súa moza, a experiencia no Camiño de Santiago...
—Non se fode tanto como din por aí —conclúe. Xa ten media ceboleira enriba.
Ela responde cun bocexo. Levántase da mesa do comedor e dille que vai pechar, que ten sono. Decátase de que os franceses xa non están. El tamén se ergue, mareado, e sobe as escaleiras cara á súa habitación facendo eses.
Cae rendido entre as sabas, coa roupa posta. Antes de prender no sono, pensa na súa caída libre: de executivo impecable a peregrino borracho. De champán carísimo a licor de herbas caseiro. Decátase de que non bota de menos esa vida, aínda que no fondo sabe que, en canto colla o avión rumbo a Berna, todos eses pensamentos deixarán de ter sentido, porque terá que volver á rutina de sempre. Os cartos, ai, os cartiños! Que terían, que eran aditivos coma un crack. Pero que sabería el, se era unha persoa decente que nunca probara droga algunha.
Esperta no medio da noite, con ganas de mexar. Vai ao baño, pero hai alguén dentro, así que decide saír. Está escuro e non se escoita nada. A brétema volveu caer e vese a luz dos farois coarse entre a noite, coma de mentira, coma feita de farrapos. Achégase a unha esquina da casa, baixa os pantalóns e comeza a mexar. De socato, sente un ouveo longo, de besta. Entre a luz dos farois que alumean a fonda, ve pasar rapidamente unha sombra.
Sobe os pantalóns de seguida, pero tropeza e cae. Vólvelle feder a besta e a animal morto.
Intenta erguerse, pero volve caer, xusto enriba da mexada que deixara no chan. Ve a sombra aproximarse a el a velocidade de raio. Ve uns fociños, unhas fauces e un cuspe verde que recende a morte. Tamén uns ollos amarelos que relocen ao inferno.
Pero entón algo o fai subir, elevarse coma un santo, levitar coma un Buda. Unha nube dalgún tipo de materia sólida álzao cara o ceo e afástao da besta famenta. Paralizado, intenta berrar sen éxito ata que, finalmente, a nube o deixa delicadamente enriba do tellado da fonda. Treme de medo, e de angustia. «Que carallo foi todo iso!», pensa.
Agarda no tellado, mentres ve que a besta asexa debaixo, dun lado para outro. Só pode distinguir a súa sombra e os ollos amarelos. Fica alí, encollido. «Son un covarde», pensa, por enésima vez ese día. Non sairá de alí nin aínda que baixe o Espírito Santo a axudalo.
Esperta cando sente que algo molla a súa faciana. Abre os ollos e ve un nubeiro escuro enriba del. Cústalle situarse e volver á súa realidade. Incorpórase lentamente e achégase á beira ás gatiñas.
—Mimadriña, como beben estes suízos! —escoita rir abaixo.
Asoma a cabeza. Néboa mira cara a el. Relúcelle os ollos de amarelo e asómanlle un par de caninos polo borde dun sorriso famento.
Ás nove para cear: terceiro premio
suso bahamonde (cee, 47 anos)
2 de outubro de 1937, 22.04 horas
O soldado observou detidamente ao zapateiro e fíxolle un xesto coa cabeza preguntándolle «se estaba seguro de que ese era o camiño correcto». Este respondeulle que «seguira adiante sen temor» e comezou a camiñar cara el para que vira que non había perigo algún. O soldado, máis confiado coa compaña do zapateiro á súa altura, avanzou ata deterse preto dun outeiro cando, recortada pola luz da lúa, observou como o que semellaba unha garra saía a toda velocidade da escuridade para esgazarlle a gorxa, sen que tivera tempo sequera a descolgar o seu fusil Cetme do ombreiro.
2 de outubro de 1937, 16.44 horas
A noite anterior a que aquela milicia do exército Nacional entrase pola parroquia de Berdeogas, no concello de Dumbría, o lobo matara sete galiñas na casa da Palmira e deixara mancado un carneiro na de Aldolfo O Loiro.
«Lobo... ou lobos. A saber», contara na taberna o home da Palmira antes do xantar, mentres baixaba unha cunca de viño do Rosal: «Sempre é o mesmo, cago na puta! Por moito que as garde sempre as atopan». «Pero que lobo nin que loba!», dixera o Edelmiro dende a outra parte da taberna. «Os lobos non baixan ata aquí. O que apareceu na túa casa como moito sería un raposo... e medio coxo aínda!».
Os que alí se atopaban botaron a rir co comentario, e o home da Palmira acabou o viño dun grolo, para, a continuación, marchar murmurando contra eles.
Despois de xantar, cos tímidos raios de sol atravesando as nubes baixas, aqueles soldados chegaron dende A Coruña nun camión Ebro coa traseira cuberta e desembarcaron na praza, onde tres cativos xogaban cunha pelota a ver quen a chimpaba máis lonxe, e onde dous vellos, sentados nunhas cadeiras de vimbio, falaban do divino e do humano, con cadanseu Celta prendido pendurando dos dedos.
Estiraron as costas ao baixar do camión no medio da praza e colocaron o uniforme correctamente mentres varias persoas se achegaban ata alí para informarse da razón da súa presenza. Un deles era don Ramón, o párroco, que, coa celeridade que o cargo lle ocupaba, fixo de anfitrión para o destacamento.
—Benvidos sexan! —comentou o cura en voz alta, diante dos seis soldados que no medio da praza se colocaban en formación ante a presenza do seu sarxento, que acababa de baixar da parte dianteira do vehículo.
—A qué se debe tan honrosa visita? —preguntou o párroco a un dos soldados.
—Non lles fale a eles! —comentou con ton serio o sarxento, mentres que coa man lle quitaba as engurras ás perneiras do seu uniforme despois das horas de viaxe—. Eles non teñen nada que dicir! O que queira saber, pregúntemo a min.
Chegando á altura do cura, observouno detidamente de arriba a abaixo e apalpou o mostacho.
—Ademais, quen lle di a vostede, padre, que lle teño que dar explicacións da nosa presenza na vila? —apuntou coa mirada desafiante.
—Era por axudar —comentou o cura coa cabeza baixada.
—Pois se quere axudar, dígame cal é a casa do mestre. Un tal... Adolfo Dopazo, —indicou, lendo un dos documentos que traía consigo.
O cura dubidou uns instantes e a continuación sinaloulles a casa, que se atopaba xusto na esquina da praza, preto da rúa que levaba ata a igrexa.
—Pero non o van a atopar, hai semanas que non o vemos por aquí —comentou.
O sarxento sorriu cinicamente, como se agardara a resposta.
—Xa sabemos que anda fuxido.
Fixo un xesto ao seu destacamento, para que se achegaran á casa. Estes axiña apuraron o paso e, dun golpe seco, rebentaron a porta e accederon ao interior.
—E dígame, padre, con quen andaba o tal Adolfo Dopazo? Algún amigo tería na vila, non?
O cura mantívose en silencio e pensativo, de novo.
—Non sabe ou perdeu a fala de súpeto?
—Ben, ás veces tomaba un viño na taberna con Andrés, o zapateiro —comentou finalmente.
2 de outubro de 1937, 17.59 horas
Andrés apuraba a sola dun zoco mentres os soldados rexistraban o seu taller e contestaba ás preguntas do sarxento, que, sentado nunha cadeira, no portalón de entrada, fumaba un cigarro.
—Así que non ten nin idea de onde se agocha o seu amigo, non?
—Xa lle dixen —respondeu Andrés con xesto serio mentres botaba cola arredor do zoco. hai semanas que non o vexo. Unha mañá funlle levar uns tomates á escola e os rapaces dixéronme que non aparecera. Dende ese día non sei nada del
—Xa, seguro —comentou o sarxento expulsando o fume do cigarro ao ceo da tarde—. E, mire —comentou poñéndose en pé—, teño entendido que ten unha filla na Coruña que traballa no Hotel Central, non? Lévase con ela? Porque sería unha mágoa que lle ocorrese algo malo, non?
O zapateiro deixou o seu labor de súpeto e agachou a cabeza. Estivo así uns minutos, ata que finalmente dixo:
—Fuxiu ao monte. Está agochado alí. Se veñen contra ás nove á miña casa levareinos canda el.
2 outubro de 1937, 21.34 horas
A noite era clara e cesara a choiva. Andrés, o zapateiro, camiñaba diante atravesando o piñeiral, e atrás súa, o sarxento e os soldados, sorrintes e coas fazulas enchidas, seguían o seu paso. Pasaran a tarde na taberna, bebendo viño do Ulla e contando anécdotas da guerra.
—Está aí atrás agochado —dixo Andrés sinalando un outeiro.
Cando os soldados se achegaron e a besta saíu detrás do outeiro, foron caendo un a un como unha baralla de naipes.
O primeiro, o sarxento. O Vákner arrincoulle a cabeza dun só golpe. Ningún tivo tempo a efectuar un disparo ante a ferocidade e rapidez da besta.
Cando rematou co último soldado, Andrés e a besta observáronse, coa luz da lúa iluminando os seus rostros e o chan ateigado de sangue.
Sen dicirse nada, pero dicíndose todo, a besta comentoulle «que se seguía a traerlle un menú tan saboroso, nin a el, nin ao seu amigo, o mestre Adolfo Dopazo, agochado no monte, lles pasaría nada malo».
Andrés deu a volta e desandou os seus pasos cara á vila cando, de súpeto, dende detrás dunha árbore viu saír un soldado.
—Maldito viño —dixo—. Non aturaba un segundo máis sen mexar. Onde están o sarxento e os compañeiros?
Andrés sorriu e colleu ao soldado polo ombreiro como se fosen amigos de toda a vida.
—Ven, eu achégote ao teu destino.