Chelo Loureiro: «Non sabemos relacionarnos coas persoas con discapacidade por ignorancia, descoñecemento, desleixo ou, peor, por desprezo»

Chelo Loureiro (Ferrol, 1958) está feliz, non só polo Goya concedido a Valentina, senón polo que, entende, foi unha noite supergalega, os nomeados, o ambiente, a xente que entregaba as estatuíñas [Luis Zahera fíxose escoitar co seu convite a Luis Tosar para que, postos a interpretar malvados, encarne a Putin], os invitados, a música. «Sentímonos moi a gusto —di—. E o cénit foi escoitar a Luz Casal, que estivo inmensa interpretando Negra sombra e elixindo unha peza galega nunha gala que se celebraba en Valencia e que era para toda España, e no momento máis emotivo da velada» (no in memoriam).

—Feliz, feliz...

—Un pode imaxinar a felicidade cando se logra algo así cun proxecto que ten tantísimo traballo detrás, máxime cando nos pillou a pandemia polo medio. O outro día foi a medalla do Círculo de Escritores Cinematográficos e agora o Goya. Estamos moi satisfeitos.

—É unha celebración colectiva.

—É que é un musical, só as música e os coros... Só no coro había máis de vinte nenos. Todos mandaban fotos vestidos de gala, con lentejuelas vendo a gala na tele, coa familia, coa botella de cava aberta. Coa súa inxenuidade crían que podían vir todos a Valencia. Eu pensaba neles, en que non quería que levasen unha decepción, porque nós os adultos entendemos que isto é unha competición e que só un gaña e non pasa nada, pero a súa ilusión era tan grande. Aguantaron esta noite longa emocionados, á espera, porque a verdade é que a categoría foi das últimas en saír.

—Porque son moitos, máis de douscentos, dixo na gala?

—A xente dificilmente entende que hai máis de duascentas persoas traballando. Hai moito equipo detrás. E logo hai que pensar na xente de márketing, financiamento e a propia animación. Son procesos moi complexos. A preprodución é moito máis difícil que no cine convencional, require moito tempo antes incluso de que entren a traballar os animadores. Xa só ese labor empeñado na busca da gráfica da película...

—Por que é tan complexo?

—Eu quería traballar con tecnoloxía en dúas dimensións, pero esixía para respectar o trazo e o estilo de David Pintor unha vintena de debuxantes. Ao final tiven que renunciar e asumir que o 3D resultaba máis práctico e efectivo para conservar a impronta de Pintor.

—A película é unha aposta persoal.

—É unha película pola que sempre pedín, que sempre tiven en mente. Quería filmar unha historia protagonizada por un neno discapacitado pero que vivise a mesma aventura que calquera outro neno, que calquera neno puidese sentirse identificado. Eu convivín cunha irmá cunha discapacidade, e pasaba as dificultades fóra da casa, porque no seu entorno a súa vida estaba perfectamente normalizada. A mirada allea é a que fai sentir diferente ao neno, pero case sempre é por inxenuidade ou descoñecemento. Tamén hai casos de desprezo, claro, pero adoitan vir de parte dos adultos.

—Queda moito por avanzar?

—Hai moito camiño por andar, moito que mellorar como sociedade. O mellor amigo do meu neto de seis anos é un rapaz negro. O meu neto non é consciente da diferenza, e non lle dá importancia. Pero a nai del conta que hai xente que insulta ao cativo no metro. E vai da man dunha muller branca, imaxinemos o que será cando non é así.

—O tema tocáballe no íntimo.

—Para poder escribir sobre un tema así hai que vivilo, telo interiorizado. O que me chegaba non me satisfacía. Foi así como me remanguei. Puxémonos á tarefa a miña filla Lúa mais eu, xuntas, a escribila.

—Pero anda con outros proxectos.

—Si. Por exemplo, a película de Alberto Vázquez que estamos a piques de finalizar, na que levamos sete anos de traballo, Unicorn Wars. Temos moi avanzada tamén O soño da sultana, unha historia preciosa dirixida pola realizadora vasca Isabel Helguera. Levamos trece anos con ela. E xa estamos desenvolvendo un novo proxecto con Miguelanxo Prado e Nani García.

—Todo animación.

—Fago animación porque é un mundo que me encanta, e porque hai moito talento en Galicia. E ese talento queda quieto se non hai quen produza, e non hai quen produza. Isto non se trata de gañar cartos. Se acaso de conseguilos. A animación é o que me gusta de verdade.

—Pero se non dá rédito económico ningún...

—Ver por exemplo a David Pintor, con todo o seu talento, tan emocionado con este triunfo. Iso paga a pena. Cando se consegue rematar unha película. O esforzo de todo o equipo. A realización emocional é moi importante.

—E traballar con xente moza tamén realiza?

—Fago moitas curtas con xente novel. Pero o custe dunha curta de animación non baixa de 100.000 euros, por iso hai que buscar coproducións. Os artistas novos queren meter todo na película, contalo todo, non deixar nada, e aí entra o papel do produtor, a súa experiencia. Hai que cortar guión, cortar película, pulir. É un labor imprescindible. Menos é máis, e facerllo entender non é sinxelo, aínda que ao final, cando ven o resultado, co paso dos anos, agradécencho. De Homomaquia cortamos catro minutos, non foi doado, eu dicíalle a David Fidalgo o bo se breve... É o traballo do produtor e é apaixonante.

—Alén do debuxo, en «Valentina», porén, hai uns valores que son prioritarios.

—Si. Hai unha necesidade urxente de que a xente trate estes nenos con discapacidade igual cós outros, que non faga distincións. Infantilízanos aínda que sexan adultos, bérranlles aínda que non sexan xordos... Non sabemos relacionarnos con eles por ignorancia, descoñecemento, desleixo ou, peor, por desprezo.

—Ese labor tamén atoparía unha resposta fermosa.

—Con esta película recibín cantidade de cartas de agradecemento de pais con fillos con discapacidade, enxalzando a valentía da película, celebrándoa. Felices por que nenos con síndrome de Down apareceran como protagonistas, cando sempre se lles adxudican papeis secundarios. No 2020, ano do último estudo feito, sumando os contidos todos de cine e televisión en España, a presenza de persoas con discapacidade é dun 2 %, cando na sociedade esta supera o 10 %. É desta maneira que non só están infrarrepresentados, senón que non se senten representados cando aparecen en pantalla. Como nos pasaba ás mulleres, que é iso de que nunha película bélica unha muller co home na guerra lle pregunte pola cor do sofá que prefire. Como é posible que nunha película de Sorogoyen [Que Dios nos perdone] unha muller violada lle leve ao día seguinte ao seu agresor un gazpacho. Así llo dixen a el nun coloquio, como puido facer unha película tan machista.

—Pero é que os machismos están na sociedade, cómpre reflectilos nas obras audiovisuais, nas novelas...

—Creo que era Hitchcock quen dicía que se hai aí unha pistola, ten que dispararse. Os que facemos contidos, audiovisuais tamén, temos a obriga de que se hai un comportamento machista no relato, nun personaxe, debe haber tamén unha resposta na propia narración.

—Que efectos agarda do Goya?

—Primeiro, que Valentina volva aos cines, ás salas. Iso é fundamental. Cada ano que pasa os Goya teñen máis valor, máis prestixio. Este feito axuda. Eu levo xa nas costas 18 películas, é por iso que podo andar en tres a un tempo. Traballo con xente con moito peso e teño recoñecemento na profesión, no sector. Pero, en calquera caso, non deixa de ser complicado.

—Parece que en Galicia se pode facer cine, que se pode facer animación. Falta algo?

—Galicia é pequena e aínda así ten unha presenza interesante no cine español, cuns profesionais moi recoñecidos. Fan falta máis apoios económicos de parte da Administración galega. A dotación das axudas é moi baixa, e aínda caeu máis coa crise. Hai que incrementala. E logo está o papel da TVG, precisamos que se involucre máis na produción audiovisual. Os cartos que adica ao cine son escasísimos. Que me concedan unha axuda de 20.000 euros non me chega nin para pagar aos deseñadores gráficos. Os técnicos non son coñecidos e teño que desenvolver un proxecto. Se ti ofreces a Mabel Rivera, a Morris ou a Luis Tosar, todo o mundo entende que clase de película promoves, pero aquí, na animación, non, é distinto. De partida, teño que desenvolver unha miniprodución, para presentar o proxecto e buscar fondos, e iso non baixa de 100.000 euros (300.000 se traballas en Europa). Teño que facer un filme dun minuto, coa animación, amosar os personaxes, escenarios, dobraxe, músicas... para que alguén crea nese proxecto e poña os cartos. Esa esixencia é un lastre xa de inicio moi importante.

 

---

---

---