A mostra do Auditorio de Galicia toma como base o relato de Castelao
30 ene 2025 . Actualizado a las 00:57 h.«Nas obras singulares están escritas grandes historias». E partindo desta máxima, a exposición Ollos de vidro. As formas doutra historia de Galicia fía pezas, documentos, fotografías e vídeos para ofrecer en Santiago unha mirada alternativa sobre o devir de Galicia nos últimos 150 anos e configurar un relato no que emerxe tamén a memoria deses mundos que foron borrados ou están desaparecidos. Todo iso tendo como punto de partida a obra de Castelao Un ollo de vidro (1922). Ese artefacto non só pode ligarse a Pedro Chosco, aos contos de mouras e á Santa Compaña, senón que tamén serve de metáfora polo vínculo á tecnoloxía, a eses raios X que permiten ver no profundo da materia. «Os poetas, os artistas, os debuxantes, poden usar as súas ferramentas para ver o invisible. Sobre esa premisa imos construír unha mirada alternativa da historia galega tomando unha serie de ollos de vidro que nos permiten ver o que está detrás do visible, a conexión entre o vivo e o morto, achegando un diálogo entre a modernidade e a cultura popular», afirma Germán Labrador Méndez, comisario desta mostra inaugurada este martes pola alcaldesa de Santiago, Goretti Sanmartín, e que se poderá visitar ata o 25 de maio no Auditorio de Galicia.
Ollos de vidro reúne trescentas pezas de preto dun cento de autores e colectivos. Inclúense tanto obras xa existentes de Castelao, Camilo Díaz Baliño Xaquín Marín ou Raimundo Patiño, como outras feitas directamente para esta mostra, como as do colectivo NEG (Nova Escultura Galega). «Normalmente, a historia cóntase desde arriba e aquí trátase de mirar desde abaixo, escoitando outras frecuencias, buscando en documentos paralelos, en pezas marxinais ou marxinalizadas, para ofrecer outro modo de contar a historia de Galicia», incidiu o comisario.
A mostra articúlase en sete espazos. A benvida comeza cunha referencia a ese ollar detrás do visible con varias radiografías de finais do século XIX e principios do XX e unha obra de Álvaro de la Vega representando unha vaca en anacos. A primeira das salas fai referencia á supervivencia das forzas populares, coa presenza de elementos como a bosta, nunha obra de Camilo Seira, o toxo, nunha imaxe de Edu Valiña cunha persoa coméndoo, e a xesta, presente nunha foto-performance de Diego Vites. Neste inicio do percorrido tamén hai miradas a ese territorio que vai perdendo elementos e identidade, con esas «casas doentes» que quedaron abandonadas e foron inmortalizadas por Manuel Sendón, ou os hórreos dunha serie de Anxo Rabuñal que xa quedaron sen a súa función orixinal. Non falta referencia ás actividades extractivas.
A andaina continúa cunha ollada ao entroido, mediante fotos antigas pero tamén con creacións actuais, con diálogos entre a cultura indíxena de Perú e Galicia... Todo iso antes de enfrontarse á Máquina da fin do mundo, de Anxo Baranda, que toma como punto de partida os músicos do pórtico da Gloria, que avisan de que o concerto da fin do mundo está a piques de comezar. A tensión entre a paisaxe, o capital e o traballo a finais do século XIX e principios do XX protagoniza a seguinte sala, con obras de Antonio Nodar, Juan Rivas ou Xaquín Marín. O relato prosegue profundando na relación entre o galeguismo e o republicanismo, onde se reconstrúe unha parede electoral con motivo do Estatuto de Autonomía de 1936. Nel tamén hai unha obra orixinal de Castelao e a reprodución da fotografía homenaxe aos mártires de Carral de 1931. O seguinte episodio céntrase na Guerra Civil e a represión franquista onde destaca o mural de Xosé Vizoso homenaxe ás vítimas. Ademais recupérase unha mostra de Estampa Popular Galega secuestrada en 1968 e que só se viu unha vez antes. A ollada prosegue coa resistencia do mundo dos vencidos na posguerra, para rematar nos anos 70 e a emerxencia de novos laboratorios colectivos, onde se pousa a vista en Sargadelos, os monicreques de Kukas e o movemento antipsiquiátrico de Conxo.