O pasado domingo, ás oito e media da tarde, cando me dispuña a saír da habitación 112 do Hospital Naval, onde Luís Mera pasou os últimos días, achegueime a el e, mentres o observaba, xa inconsciente e coa respiración axitada, decateime do pequeniñas que tiña as orellas. Sorprendeume porque as orellas medran sempre e os vellos témolas grandes, algúns moi grandes, enormes; pero Mera tíñaas como aos quince anos.
E sen embargo gran parte do que Mera sabía aprendérao escoitando. Na casa familiar non había libros e as lecturas de adolescente reducíronse ás novelas do Oeste que alugaba nun pequeno bochinche de Santa Icía. Daquela, nos anos cincoenta, os autores de máis éxito eran Marcial Lafuente Estefanía e Edward Goodman. O máis popular foi, sen dúbida, Estefanía, que en cada páxina narraba un desafío e en cada letra poñía unha bala; pero Luís prefería a Edward Goodman, sempre distinto e imprevisible. Co tempo soubo que detrás daquel seudónimo estaba o escritor Eduardo Guzmán, autor de Aurora de sangre (Vida y muerte de Hildegart), primeira biografía da xove feminista ferrolana, asasinada pola nai, que Fernando Fernán Gomez levou ao cine.
Esa era toda a bagaxe cultural de Mera cando, aos catorce anos, ingresou de aprendiz en Bazán, no taller de Mecánicos, onde coincidiu con Xulio Aneiros e Pipo González, o do Castelo de San Felipe. Escoitándoos interesouse pola Biblioteca rodante, clandestina, que circulaba de taller en taller por toda a factoría, e nela descubriu a Xeración do 27; o labor cultural na II República co Teatro da Barraca e as Misións Pedagóxicas; os autores no exilio? Mera gardoulles gratitude sempre e repetía: «Con Xulio Aneiros e Pipo fíxenme home. Eles aprendéronme a tomar un café, a ler o periódico?».
A partir de entón o proceso de formación e acción cultural de Luís foi sempre o mesmo: escoitar, aprender, actuar. Unha fórmula que repetiu indefinidamente.
Escoitando pasou da indiferencia ante a música clásica a ser un melómano que nos anos noventa, sendo asesor da concelleira de Cultura Nona Inés Vilariño, puxo o nome de Ferrol no mapa europeo da música coa creación do Concurso Internacional de Piano Cidade de Ferrol. Escoitando ao doutor Garmendia soubo que nunha residencia de Ferrol morrera a pianista Carmen Osorio, irmanastra de José Arriola, e que os seus papeis ían ser destruídos. Mera descubriu neles as partituras inéditas que Arriola fixera para orquestra sinfónica, e que, editadas polo Consello da Cultura Galega, fan de quen fora «neno prodixio» no piano, o máis importante compositor galego.
Escoitando dende a vicepresidencia do Ateneo Ferrolán a Díaz Pardo, Dieste e Seoane soubo do prestixio que nos anos anteriores á Guerra Civil acadara o escultor surrealista Alberto Sánchez, gran protagonista, con Picasso, no Pabillón da República na Exposición Internacional de París, en 1937. Alberto, o escultor español máis importante do seu tempo, quedara marxinado e esquecido desde que marchara á Unión Soviética para dar clases de debuxo aos nenos españois no exilio, e non volvera. Os fillos crearon en Madrid a Fundación Alberto Sánchez, Mera entrou en relación con eles e en 1979 trouxo á desaparecida sala municipal de exposicións, nos baixos do pazo, unha espléndida mostra de bronces en pequeno formato. A Fundación doou á cidade a escultura Toros ibéricos, ubicada nun xardín lateral da Praza de Armas.
O Curso Carlos Gurméndez, o Premio Couso e tantas outras iniciativas do Club de Prensa de Ferrol son de Luís Mera, sempre atento á actualidade; sempre un paso por diante dos demais na toma de iniciativas.
Nesto pensaba o domingo pasado, conmovido ante a súa agonía e sorprendido pola pequenez das súas orellas. Pensei que non debería resistir máis e marchei. Non chegara a Fene cando Fernando Bores me chamou para dicirme que Luís morrera. Foi como se me oíse.
siro@siroartista.com