É, por dereito propio e camiño dos oitenta anos, o gaiteiro maior de San Lázaro
20 may 2013 . Actualizado a las 07:00 h.Por Miramontes, aínda. Pero son contados os que chamarían a este músico senlleiro polo seu nome real: Manolo. Manuel Miramontes Fandiño (Porto do Medio, San Lázaro, 1934) é o que pon no DNI de Bartolo. ¿Agora si? Pois claro, porque Bartolo é un clásico de Compostela que segue coa gaita ao lombo, disfrutando como o primeiro día, a pouco de facer os oitenta anos.
«O de Bartolo -conta pouco antes de arrancar coa muiñeira Barcalesa pola Rúa Nova- foi cousa das monxas. Eu ía á escola ao antigo hospital de San Lázaro e coincidimos moitos Manueles. Para diferenciarnos, a cada un puxéronlle un alcume e a min tocoume Bartolo. «¡Bartolín!», dicíanme.
Conta Miramontes, gaiteiro maior de San Lázaro -non estaría mal un recoñecemento municipal cun título así, propoño- que seu pai era mecánico na casa Singer, de máquinas de coser. «Pero era un carallán -recorda- así que cando soubo que as monxas me chamaban Bartolo, el ía polas tabernas adiante cantando iso de Bartolo tenía una flauta, con un agujero solo, y la gente le decía, ¡Toca la flauta, Bartolo!». Despois, cando o fillo comezou a facer pinitos na gaita, o pai mudou de instrumento tamén e adaptou a canción: «Bartolo tenía una gaita, con un agujero solo...». E aínda non morreu aí o conto do pai carallán de Manolo Miramontes, porque cando o rapaz casou, o vello seguiu modificando a copla popular, que quedou así: «Bartolo tenía una gaita, con un agujero solo, y Rita le daba la lata a la gaita de Bartolo».
O de Bartolo coa gaita é unha historia de amor. Si, con Rita, a súa muller, tamén é unha historia de amor, pero estamos ao que estamos. «Sería o 45 ou 46 cando comecei -conta- a gaita era a única forma de pasalo ben, de divertirse e de gañar un peso». Bartoliño tiña de neno unha misión diaria: ir coas vacas ao monte. E decidiu aproveitar eses paseos para practicar e facerse gaiteiro. El só, coas vacas como público incondicional. «De neno ía á escola pola mañá e, ás tardes, subía coas vacas ao monte. Ao outro día, a labrar pola mañá e, á tarde, á escola», di con sorna.
Co tempo, os dedos torpes soltáronse. E o punteiro de Bartolo, que non tiña un agujero solo, senón once, comezou a estar presente na vida dos de San Lázaro, nos seus seráns e nas súas festas. Pero había que gañar un xornal, e iso facíao nun taller de cristalería, co risco engadido de escarallar un dedo e, por extensión, unha nota. Miramontes Fandiño tocou máis de trinta anos en Cantigas e Agarimos. Un día decidiu transmitir o seu saber e rodeouse de nenos aspirantes a gaiteiros. Hoxe cóntanse por centos os pupilos deste home que non está completo se non é vestido co traxe tradicional e a gaita no ombro esquerdo. En La Salle comezou como mestre de música no 1970 e alí estivo ata o 2005, «fabricando gaiteiros», como lle gusta dicir.
Cando lle fixeron a homenaxe dos 25 anos no centro de ensino, á convocatoria acudiron máis de catrocentos antigos alumnos. E se o de San Lázaro non é ninguén sen a súa gaita, sen Rita, a muller coa que leva compartida unha vida enteira, tampouco sería nada. Antes de inchar o fol para darlle aire á peza Xigantes e Cabezudos, sinala orgulloso ao neto, que segue os pasos do avó. Pura raza gaiteira.