En A dúas bandas, o espazo de debate da TVG que presentaba Manuel Fernández Areal a finais dos 80, dedicaron un programa ao porvir do galego. Alí aparecen Constantino García e Ricardo Carvalho Calero nun duelo entre normas lingüísticas que se salda cun empate técnico, entre mostras de deportividade, e a cita dun verso de Rubén Darío na boca do mestre ferrolán: «¿Tantos millones de hombres hablaremos inglés?». Non sei se o documento, visto con ollos de hoxe, serve para encher de razón a oficialistas ou reintegracionistas, pero demostra ás claras que nos debates de antes non estaba mal visto estenderse a gusto. Carvalho exprésase con aire aristocrático, fino nas súas argumentacións, e García responde apurando unha pipa coma un Philip Marlowe enviado pola RAG. O presentador, permisivo coas intervencións longas, apenas se ve obrigado a facer un par de preguntas: os profesores falan e o resto escoitamos.
A morosidade de calquera debate televisivo daqueles anos, coa súa cadencia de auto sacramental, resulta aínda máis insólita para o espectador contemporáneo se a comparamos coa hipertensión triunfante nas redes sociais. Tendemos a pensar, e con razón, que intelectuais de épocas pasadas coma Carvalho torcerían o fociño vendo o tempo que perdemos nas pantallas, ansiosos por un like, pero non temos probas para demostralo: quizais a moitos non lles desagradaría descender ás catacumbas de Twitter e polemizar cos seus troles ao xeito de David Simon, hábil no retruque cos que lle afearon o seu proxecto de serie sobre a Guerra Civil. A min gústame imaxinar a Carvalho Calero, como a outras figuras de lustre histórico, operando no Twitter de hoxe con esa mesma apostura que estila en A dúas bandas, empeñado en argumentar cunha dialéctica frondosa, contraria á síntese dun gif. Defendendo, por exemplo, que os escritores que empregan a norma reintegrada poidan participar nos principais premios literarios do país. Estes días convocouse o Fiz Vergara Vilariño de poesía, excepción que celebra a liberdade ortográfica. Con iso, o autor de Scórpio tería de sobra para abrir un fío ben exuberante.
Cando chegou a Santiago para estudar Dereito, Carvalho viviu nunha pousada próxima á casa da Troia e noutra da Acibechería. Os paseos pola Alameda e a rúa do Vilar ocupaban o lecer daqueles universitarios, días precarios en encontros nos cafés. «Unha vida sumamente subdesenvolvida», confesoulle a Carmen Blanco nun longo diálogo, lamentando as dificultades de socialización da época: eran novos e resultáballes complexo atoparse, falar sen cancelas. A literatura, entre outras cousas, serve para levantar acta do tempo arrasado, incluídos eses anos en que moitos estudantes como aquel rapaz de Ferrol deberon soñar coas ferramentas de socialización de hoxe. «Le temps est sans fin», declama o primeiro catedrático de Lingua e Literatura Galegas da USC nesa histórica edición de A dúas bandas, cun Constantino García aínda perplexo polo rápido que se desenvolveu o debate. Efectivamente, o tempo de Ricardo Carvalho Calero non ten fin.