Diego Ameixeiras, escritor: «Que non poidas acceder a un aluguer razoable é violencia»

Diego Ameixeiras (Lausana, 1976) vén de publicar en galego e en castelán Un anarquista, a medio camiño entre a crónica, a ficción e a reportaxe narrativa para retratar un contexto ardente: os anos 77 e 78 nunha Barcelona libertaria, na que os soños estaban por cumprir. Escrita en tres capítulos sen puntos e á parte, o estilo de Ameixeiras volve deixar K.O. ao lector, que devora esta novela breve co interese de debullar quen se agocha detrás do seu protagonista, Miguel Duarte, e de entender a verdadeira orixe da violencia.

­—Talvez moitos descubran agora que son anarquistas, como o teu protagonista, porque non aceptan a autoridade e queren cambiar o mundo...

—[Ri] Si, eu concibín un personaxe que sobre todo pelexa pola súa identidade, por atoparse a si mesmo. É un rapaz de 20 anos, moi tímido, que marcha de Ourense a Barcelona, e vai adoptando un compromiso anarquista, pero ao principio máis por integrarse dentro dun grupo.

—Atopaches no suceso do Scala a peza que encaixaba para arrancar a novela?

—Si, en Barcelona, entre a primavera do 77 e o 78, a punto de firmarse os Pactos da Moncloa, cando aínda está por escribirse a Transición, o movemento anarquista tivo un gran florecemento. A CNT estaba moi presente, e Barcelona fervía respecto ao amor libre, os dereitos dos homosexuais... E lendo Los 70 a destajo, de Pepe Ribas, atopei un marco temporal. E ademais coñecía o caso Scala. O 15 de xaneiro do 78 houbo unha manifestación contra os Pactos da Moncloa e os únicos que se opoñían eran os da CNT. Eses manifestantes tiraron uns cócteles molotov e, como consecuencia, morreron catro persoas na discoteca Scala. Aí o movemento anarquista rematou de golpe.

­—Pero ti formulas outra teoría.

—Si, de feito, o personaxe de El Grillo é real, foi un infiltrado da policía e o instigador desa acción dos cócteles. O Estado tiña moi controlado o movemento anarquista e había un interese por que o movemento saíse marcado coa violencia. Todo ese rexurdir libertario baixou o pano de maneira moi abrupta co caso Scala.

—A Transición non foi un paseo, logo?

—Claro, claro. É certo que houbo un encontro necesario entre persoas moi opostas, e unha vontade de concordia e de construír un país democrático, pero de aí a pensar que foi un camiño de rosas non é así. Foi un tempo de moita tensión política, moita violencia e moitos mortos. E de moitas operacións escuras do Estado, que non sei se coñeceremos algunha vez. A Transición non colmou os desexos de moita xente. Cando o Partido Comunista acepta a monarquía e Carrillo acepta a bandeira rojigualda é cando os anarquistas toman a iniciativa.

­­—Rodeas a Duarte de Emilio, o seu amigo, e de Montse, o seu amor, nun triángulo que tira para diferentes lados. Por que?

—O primeiro amor é moi importante, e el vén dunha familia traballadora, humilde, e atopa a unha estudante de Dereito, moi revolucionaria, activa, que lle gusta a festa, a xente, pero que pertence á clase acomodada. Esa diferenza de clases sae á luz en forma de conflito.

—Vemos en Duarte a un camareiro solitario, ao estilo dun wéstern. De feito, o dono do Nebraska, onde traballa, é un obsesionado destas pelis. Tan obsesionado coma ti?

—Siii [ri], pero eu non teño un bar! Na novela intentei facer un paralelismo entre Duarte e Shane, o protagonista de Raíces profundas. Inspiroume así un personaxe errante, un eterno exiliado. Un home que ten unha melancolía de algo que non existe. De vivir un mundo insinuado, que non pode tocar, pero pode percibir.

­—A política ten moito de xénero negro?

—Si, agora todos temos a sensación de estar vivindo un argumento de novela negra, dominados por uns poderes que non sabemos como funcionan. Iso está producindo un malestar xeral, co crecemento da ultradereita, con esta sensación nihilista a nivel mundial. Cando entran no Capitolio uns tipos cuns cornos de viquingo pensas: que máis pode pasar? Xa non hai certezas.

—Era menos conformista, ou máis utópica, a xeración dos nosos pais?

—Se tes 20 anos cando morre Franco, é normal ser unha persoa soñadora, con ganas de cambio, utópica e menos cínica que agora, porque estaba todo por escribir.

—É esta novela unha traxedia?

—Mmm. Si, Duarte é un personaxe tráxico, e ao rematar a novela non sabemos exactamente quen é. Todos levamos dentro moitas identidades, ás veces non nos recoñecemos no que fixemos no pasado ou nas nosas opinións, pero é unha traxedia atravesada por unha vida intensa.

—Ti tampouco te recoñeces nas opinións do pasado?

—Todos vemos no pasado cousas nas que non nos recoñecemos, iso non significa que teña cambiado totalmente de pensamento.

—Como Duarte, serías un galego, tímido...

—De Ourense [ri], e sería sobre todo un observador dese movemento histórico tan emocionante.

—Di nun momento Emilio: «A acción directa non é poñer bombas».

—O anarquismo non se enterrou, a cultura libertaria está moi viva, especialmente en Cataluña, en forma de asociacións veciñais, de saír á rúa... Iso provén do anarquismo. Criminalízase pensando que a acción directa é violenta, e ás veces a acción é organizarse cos veciños. Esa autoorganización provén do anarquismo. É unha postura de vida non pedir permiso para facer as cousas.

—«Violencia é o capital, que leva á escravitude», é outra frase da novela.

—Si, hai moitas formas de violencia, ás veces moi sutís. Que non poidas acceder a un aluguer razoable é violencia. Eses debates seguen vivos por todas esas xeracións que loitaron por eses dereitos. E os anarquistas fixérono moi forte.

---

---