Un grupo de melómanos fomos a Coruña gozar dun O cabaleiro da Rosa retransmitido en directo desde o MET. Envoltos na estética metropolitana, un tanto kitsch pero excelente en conxunto, a música de Strauss e o libreto de Hofmannsthal veñen ser, baixo a aparencia dunha ópera cómica, unha evocación do devalar do tempo que, di a mariscala, é unha cousa estraña. Tan estraña que, por veces, é como un reloxo de area que corre silencioso, e outras retumba como un metrónomo marcando cada intre do presente polo que nós fluímos entre o antes, o agora e o porvir. O que pasa velozmente non é o tempo, somos nós, e a súa percepción varía segundo a nosa circunstancia e os ritmos circadianos.
A historia que relata o pasado ou a memoria que o lembra téndennos trampas. Non creo que sexa verdade que esteamos predestinados a que a historia se repita. O que se repite é o que se transmite de xeración en xeración, o rancor e a vinganza producidos polo horror da guerra, a explotación do ser humano, a tiranía, que tan ben narraron Conrad e Valle-Inclán, ou pola xenofobia que alimenta os días de hoxe. Mentres o pasado queda atrás, o exceso de información e a vertixe dos acontecementos converten o presente en algo vibrante; non digo convulso, un adxectivo que cada época se atribúe a si mesma. Ademais, a imposibilidade de dispor dunha teoría xeral do mundo que, a modo de doutrina substitutiva, permita explicar absolutamente todo xera unha especie de soidade intelectual que fai o presente aínda máis inseguro.
Todo o que descoñecemos é futuro: a impredicibilidade do momento próximo, a enerxía escura do universo ou a neurociencia… Esa ignorancia provoca inquietude e leva a procurar respostas deíficas. Contraditoriamente, o futuro hai que prognosticalo dalgún xeito porque pertence aos que veñen detrás, co futuro non cabe a procrastinación.
Vivir e convivir neste universo paradoxal implica o manexo simultáneo dos tempos do tempo, a ponderada combinación do pasado para que non sexa unha lousa que induza á nostalxia e á inacción, do presente para que non o maldigamos e permita que naza o desexo, e do futuro que podemos apenas rabuñar porque é o leito da esperanza dos máis novos.
Ao igual que acontece con nós, o segredo das cidades históricas xira en torno á combinación dos tempos; parecen asistir impasibles ao seu decorrer e case nos ofende a súa actitude. A pedra transformada en arte como referente do pasado non hai que venerala sen máis, hai que presentizala, lela, valorala e tomar decisións. O hoxe do monumento son os seus usos habitacionais, o seu entendemento cultural e, por tanto, as iniciativas para restauralo e rehabilitalo. O seu porvir vai depender do que fagamos agora.