O castiñeiro xigante do Courel, á espera de ser unha árbore senlleira
FOLGOSO DO COUREL
Estudan posibles actuacións para protexer este exemplar monumental, que podería ter cerca de 800 anos
23 dic 2023 . Actualizado a las 05:00 h.A pesar das súas grandes dimensións e da súa antigüidade, o castiñeiro da Horta Dorden era practicamente descoñecido ata este ano, excepto para os veciños da aldea do Mazo, pertencente á parroquia de Meiraos, no municipio de Folgoso do Courel. A súa existencia foi dada a coñecer con motivo do Simposio Internacional do Castiñeiro, celebrado en Lugo o pasado xuño. O catedrático Santiago Pereira-Lorenzo, que coordinou aquel congreso, levou recentemente a visitar o castiñeiro a un grupo de estudantes de Produción Vexetal da Escola Politécnica Superior de Lugo. «O castiñeiro foi descuberto cando preparabamos o simposio e merece ser coñecido polos alumnos porque é un exemplar excepcional», explica.
A árbore ten un perímetro de cerca de 22 metros e a súa idade aínda non se coñece con precisión. Por comparación con outros exemplares dun tamaño similar que se encontran no Reino Unido, pénsase que pode ter arredor de 800 anos. O nome da finca onde se encontra pode estar relacionado cos monxes da Orde de Santiago, que foi fundada no século XII e tivo propiedades na serra do Courel.
O Concello de Folgoso e o grupo de desenvolvemento rural Ribeira Sacra-O Courel están estudando agora posibles medidas para protexer a árbore monumental e para resaltar a súa importancia. «Estamos mirando varias opcións e aínda non sabemos ben o que se poderá facer, pero todo que se faga terá que ser de acordo cos donos do terreo, porque o castiñeiro está nun souto de propiedade privada», sinala a alcaldesa Dolores Castro. Unha das medidas en estudo podería consistir en podar algunhas ramas da árbore para favorecer a súa conservación. «Tamén sería conveniente limpar e acondicionar o lugar, e colocar algunha instalación para regular o acceso, pero aínda non está nada decidido», engade a rexedora.
Outra iniciativa que se está barallando é solicitar a inclusión do castiñeiro no Catálogo de Árbores Senlleiras da Consellería de Medio Ambiente. «Pensamos que tería que figurar nese catálogo, porque é un dos castiñeiros máis grandes de Galicia e talvez da península ibérica», apunta Dolores Castro.
Outros exemplares
No Catálogo de Árbores Senlleiros figuran de momento dous elementos situados neste municipio. Un deles é o castiñeiro do Val do Fonte —situado no entorno da localidade de Paderne—, cuxo tronco ten un perímetro de 7,95 metros, considerablemente menor que o exemplar da aldea do Mazo. O outro é o souto da Ruibal, na localidade de Parada, que tamén foi visitado polos estudantes da Escola Politécnica Superior de Lugo. Este bosque foi inventariado na categoría denominada «formacións senlleiras».
No libro Árbores e formacións senlleiras da contorna dos Ancares e do Courel —publicado no 2021 polo Instituto Galego de Biodiversidade Agraria e Desenvolvemento Rural— figuran ademais outros oito exemplares e bosques singulares do municipio de Folgoso do Courel que a xuízo dos seus autores merecen ser incluídos no Catálogo de Árbores Senlleiras, aínda que por agora non foron rexistrados neste inventario oficial. Nesta lista aparecen un bidueiro, un freixo, dous rebolos —unha variedade de carballo—, dous sofreiros —nome local das sobreiras—, un teixo e un conxunto de teixos. O castiñeiro da Horta Dorden non foi mencionado neste traballo porque a súa existencia era descoñecida entón ata polos especialistas.